Przewodnik po mostach w Pradze

Praga to urokliwe europejskie miasto, które rocznie odwiedzają miliony turystów. Niewielu z nich jednak wie, że ta czeska stolica położona nad rzeką Wełtawą jest miejscem, w którym można zobaczyć jedne z ciekawszych mostów starego kontynentu. Dużych mostów w Pradze nad Wełtawą jest aż 18. Najstarszym z nich oczywiście jest Most Karola, który przez długie wieki nie miał żadnego konkurenta. Pozostałe jednak bardzo udanie mu dorównują pod względem ciekawej architektury oraz niebanalnego stylu. Każdy na swój sposób jest interesujący i ważny, a przez to, że budowano je w różnych okresach są reprezentantami myśli technicznej, kunsztu architektów i zdolności budowniczych swoich czasów. Dzisiaj to cenne zabytki techniki. 

Wspinając się na wzgórze zamkowe Wyszehrad do okolic punktu widokowego dochodzimy do miejsca, w którym ulokowano ciekawą płaskorzeźbę, nieco symboliczną mapę, a właściwie płaską, okrągłą płytę z przymocowanymi doń metalowymi wizerunkami pięciu praskich mostów, jakie znajdują się nad Wełtawą i które doskonale widać z tego miejsca. Ten pewnego rodzaju pomnik to dowód na to, że mosty są dla Pragi ważne i że każdy z nich jest symbolem nowej ery i rozwoju tego miasta. Mosty polecam obejrzeć też z jeszcze innego powodu. To właśnie z nich, a nie tylko z otaczających czeską stolicę wzgórz, roztaczają się piękne widoki i ciekawe praskie panoramy. Jeżeli chcecie uchwycić ciekawe kadry lub spojrzeć na miasto z nieco innej perspektywy, to jest to całkiem dobry pomysł, nawet jeśli technika, inżynieria i mosty nieszczególnie Was interesują. 

Zapraszam do wirtualnej wycieczki śladami wielkich czeskich inżynierów, architektów i budowniczych, która jest może nieco subiektywnym obrazem miasta, ale pokazuje je w nietypowy i interesujący sposób. 

Most Karola (Karlův most)

Most Karola to w zasadzie niekwestionowany symbol Pragi, dla którego wielu turystów specjalnie odwiedza to miasto. To most najstarszy w mieście, drugi najstarszy zachowany w całym kraju i czwarty kamienny w ogóle. Przez wielu jest określany mianem najpiękniejszego w czeskiej stolicy, Czechach, a nawet Europie. Ocenę pozostawiam indywidualnym gustom każdego, jednak prawda jest taka, że za sprawą trzydziestu barokowych posągów i grup rzeźb dumnie stojących na ścianach mostu robi on dostojne i majestatyczne wrażenie. Zdecydowanie jest godny cesarza za panowania którego powstał i po którym otrzymał wreszcie - w XIX wieku - imię. 

Ten jeden z najbardziej znanych średniowiecznych mostów Europy zbudowano w latach 1357-1402. Według hipotezy jaką postawił astronom Zdeněk Horský możliwe jest dokładne ustalenie daty rozpoczęcia budowy mostu - czyli wbicia tej symbolicznej pierwszej łopaty. Miało to być 9 lipca 1357 roku o godzinie 5:31. Horský twierdził, że data ta odpowiada korzystnej konstelacji astrologicznej (połączeniu Słońca z Saturnem), a jednocześnie stanowi symboliczną sekwencję liczb nieparzystych od 1 do 9 i z powrotem, tj. 1-3-5-7-9-7-5-3-1.

Pomimo tego, że jest to obecnie najstarszy most w Pradze, to nie jest to pierwsza przeprawa jaka znajdowała się w tym miejscu. Już w XII wieku istniał tu most drewniany, który po zniszczeniu go przez powódź zastąpiono pierwszym kamiennym mostem zbudowanym w 1172 roku. Był to most Judyta, który swoje dumne imię po żonie króla nosił do kolejnej wielkiej powodzi jaka miała miejsce w roku 1342. Po kilku latach podjęto mozolną, długą - ale jak pokazała przyszłość - szczęśliwą budowę słynnego Mostu Karola. Szczęśliwą, gdyż most pomimo licznych i poważnych powodzi oraz zawirowań wojennych stoi do dziś. Choć oczywiście wymagał napraw, częściowych odbudów, a nawet prac rekonstrukcyjnych. 

Ma on długość 515,76 metrów i 9,5 metra szerokości. Składa się z szesnastu kamiennych łuków wspartych na kamiennych filarach i podporach. Jednak po dawnym surowcu nie ma już śladu. Oryginalne bloki piaskowca zostały już niemal całkowicie wymienione na nowe. 

Barokowe rzeźby świętych zdobiące balustrady, z których most ten jest tak bardzo znany, dodano znacznie później, na przełomie XVII-XVIII wieku. Pierwszą z nich i najważniejszą była wykonana z brązu figura św. Jana Nepomucena. Inne spośród najstarszych i najbardziej znanych to Pieta, Chrystus na Krzyżu, książę Bruncvík, św. Jan Chrzciciel oraz grupy rzeźbiarskie z Madonnami. Wszystkie poza św. Janem Nepomucenem oraz Chrystusem na Krzyżu wykonano z kamienia, głównie piaskowca, a te dwie odlano z brązu. Ogromną różnorodnością cechują się również cokoły na których statuy są ustawione. Wiele z nich ma barokowe ozdoby i płaskorzeźby, które nie dość, że są uzupełnieniem motywu głównego, to same w sobie stanowią dzieło sztuki. Większość posągów oglądanych obecnie na moście to repliki, a ich oryginalne wersje przechowywane są w Muzeum Narodowym w Pradze (głównie w Lapidarium na praskim terenie wystawienniczym oraz w kazamatach na Wyszehradzie).

 

  

  

Według legendy to właśnie na Moście Karola św. Jan Nepomucen miał być torturowany, zostać stracony i wrzucony do rzeki przez cesarza Karola IV. 

Most wyróżniają również bardzo ozdobne bramy. Są to Brama Staromiejska oraz Malostrańska, które zwieńczone są wysokimi wieżami o identycznych nazwach. Nazwy te pochodzą zresztą od części miast, które są łączone dzięki Mostowi Karola, a więc Stare Miasto i Mala Strana (z Zamkiem Praskim na Hradczanach). Dodatkowo obok wieży Malostrańskiej znajduje się Wieża Judyty. Wszystkie bramy i wieże utrzymane są w stylu charakterystycznym dla wież jakie możemy oglądać w innych częściach miasta (np. Wieża Prochowa) i są udostępnione do zwiedzania. Na Wieży Staromiejskiej znajdują się rzeźby przedstawiające cesarza Karola IV, Wacława IV (jego syna), św. Wita, św. Wojciecha oraz św. Zygmunta.

  

  

 

Poza tym, że mostem można przejść z jednej strony brzegu Wełtawy na drugi, to można również zejść na wysepkę Kampę. 

Wzdłuż mostu prowadzi historyczna droga królewska, a przez wieki, aż do 1816 roku przejazd przez most wymagał uiszczenia stosownej opłaty pomostowej. Po moście można było poruszać się różnymi środkami lokomocji, w tym nawet od 1905 roku tramwajem elektrycznym, a transport publiczny działał po moście aż do wybuchu II Wojny Światowej. Od 1965 roku po moście zakazano ruchu kołowego i obecnie poruszać się mogą po nim jedynie piesi. Poza tym, że most był i jest ważnym elementem systemu komunikacyjnego miasta, to od początku swojego istnienia wpłynął znacząco na gospodarkę regionu. Po obu jego stronach, a nawet na nim, kwitło praskie życie handlowe. Ostatnie sklepy zostały z niego usunięte dopiero w pierwszej połowie XIX wieku. Dzisiaj na Moście Karola swoje dzieła wykonują i sprzedają artyści ze Stowarzyszenia Artystów Mostu Karola.

Most Karola poza swoimi niewątpliwie pozytywnymi cechami, sprawiającymi, że jest on jednym z najważniejszych zabytków Pragi ma jednak jedną cechę negatywną. W zasadzie przez cały dzień - poza porami nocnymi i wczesnego ranka - spacerują nim tłumy turystów. Niezależnie od tego czy jest to sezon wakacyjny czy nie i czy pogoda jest ładna czy też nie, w ciągu dnia most jest wręcz oblężony przez pieszych. Jest to o tyle uciążliwe, że nie pozwala dostatecznie nacieszyć się i nasycić tym pięknym miejscem. Trudno jest wręcz obejrzeć rzeźby jakie się na nim znajdują, gdyż ciągle ktoś je zasłania robiąc sobie z nimi zdjęcie lub gładzi różne ich fragmenty - co ma podobno sprawić, że wróci tu ponownie. W takim otoczeniu ten pół kilometrowy spacer może naprawdę zmęczyć. 

Inny smutny fakt dotyczący rzeźb na moście również sprawia, że spacerując po nim patrzy się na nie zupełnie inaczej. Miecz księcia Bruncvíka kradziono kilkadziesiąt razy, włócznię Turka pilnującego chrześcijan w lochu podobno ponad 30 razy, krzyż św. Jana Nepomucena niszczono wielokrotnie, a odstające i dające się uchwycić elementy, takie jak ręce, nogi lub fragmenty twarzy wandale odłamują cyklicznie do teraz mimo systemu monitoringu.

 

 

Most Legii (Most Legií)

Z Mostu Karola rozciąga się piękny widok na Most Legii. Jest to drogowy most z linią tramwajową łączący Národní třída przez wyspę Střelecký z Újezd i Malá Strana. Pierwszy most w tym miejscu był łańcuchowy, zbudowano go w latach 1839 - 1841 i rozebrano w 1898 roku, zastępując go obecnym, całkowicie kamiennym, wykonanym z granitowych bloków mostem. Przeprawa składa się z dziewięciu bardzo płaskich sklepień o różnej długości przęseł i różnych kształtach. Sklepienie ponad wyspą Střelecký jest koliste, pozostałe są eliptyczne.
Po obu stronach mostu znajdują się po dwie wieże, które służyły do pobierania opłaty drogowej podczas pierwszych lat istnienia mostu. Otwarcia tej nowej możliwości komunikacyjnej dokonał w 1901 roku cesarz Franciszek Józef I. Most wielokrotnie zmieniał swoją nazwę, początkowo był nazywany imieniem cesarza Franciszka, Smetany, 1 Maja, a pomiędzy tymi nazwami włącznie z obecną, trzykrotnie Mostem Legii.

 

Most Jiraska (Jiráskův most)

Most Jiráska łączy Nowe Miasto i dzielnicę Smíchov. Jego budowę rozpoczęto w 1929 roku, a kończono dwuetapowo i ostatecznie oddano w całości do użytku w 1933 roku.
Głównym materiałem konstrukcyjnym mostu jest żelbet. Filary są obłożone blokami granitowymi, balustrady i słupy latarń są betonowe, a zewnętrzna elewacja przęseł jest wykonana ze sztucznego kamienia. Most ma 310,6 metrów długości i 21 metrów szerokości i składa się z sześciu przęseł łukowych.
W dwóch filarach mostu były przygotowane nisze, które miały być wypełnione ładunkami, jeśli zaistniałaby konieczność zniszczenia mostu. Podczas II Wojny Światowej Niemcy jednak zabetonowali je w obawie, że most zostanie wysadzony przez czeski ruch oporu.

Most Manesa (Mánesův most)

Most Manesa to drogowy most o długości 186 metrów i szerokości 16 metrów. Łączy Palachovo  na Starym Mieście i Klárov na Malej Stranie. Pierwszym mostem w tym miejscu był most Rudolfa, który wybudowano w latach 1868-69. Nowy most powstał jako całkowicie betonowy i utrzymany jest w nowoczesnym, modernistyczno-kubistycznym stylu. Składa się on z czterech lekkich, płaskich sklepień i masywnych podpór. Most Manesa otwarto w 1914 roku, jednak całkowicie ukończono go dopiero dwa lata później. W latach 20-tych XX wieku oryginalną kamienną mozaikę na drodze i chodnikach zastąpiono asfaltem.

Most Palackiego (Palackého most)

Most Palackiego, nazwany na cześć Františka Palackiego zbudowano w latach 1876-1878 w całości z kamienia. Ma on siedem sklepień wspartych na masywnych kamiennych filarach. Średnia rozpiętość przęseł wynosi 32 metry, szerokość 13,9 metra, a całkowita jego długość to 228,8 metra. Jest to obecnie trzeci najstarszy zachowany most nad Wełtawą i pierwszy w historii na jakim znalazła się linia tramwajowa. 

Tuż po wybudowaniu most był "kolorowy". Wpływ na to miało zastosowanie różnych rodzajów kamienia do wykonania różnych elementów mostu. Filary i sklepienie wzniesiono z niebieskiego granitu, poręcze z białego marmuru z Carrary, a ściany boczne z czerwonego piaskowca. Jednak pierwotne kolory na skutek upływu czasu znacząco się zmieniły i dziś już tak bardzo nie rzucają się w oczy. Do czasu nalotów bombowych jakie miały miejsce podczas końca II Wojny Światowej w 1945 roku na moście znajdowały się cztery rzeźby. Jednak z uwagi na ich uszkodzenie zdemontowano je i przeniesiono do parku na Wyszehradzie. Posągi przedstawiające postacie z czeskich podań ludowych i legend można tam oglądać do dzisiaj. 

Podczas pracy na Uniwersytecie Niemieckim w Pradze w latach 1911-12 Albert Einstein właśnie tym mostem pokonywał drogę pomiędzy ulicą Viničná, gdzie pracował, a ulicą Lesnické gdzie mieszkał.

Most Wyszehradzki (Vyšehradský železniční most)

Most Wyszehradzki jest mostem kolejowym, który wybudowano w roku 1901. Jest to stalowy most kratownicowy, który stanowi przeprawę dla pociągów oraz pieszych (dla których zbudowano dwa pomosty po obu jego stronach) przez Wełtawę u podnóża wzgórza Wyszehrad, od którego zresztą wziął on swoją potoczną nazwę.
Tak naprawdę nazwy Wyszehrad nigdy się nie doczekał, gdyż wciąż nie jest to jego nazwa oficjalna. We wszystkich zestawieniach figuruje on po prostu jako stalowy most kolejowy.
Obecny most ma długość 196 metrów i składa się z trzech przęseł. Jednak wcześniejsza konstrukcja jaka znajdowała się w tym miejscu była 5-przęsłowa i pochodziła z 1871 roku. Postanowiono ją przebudować, gdyż był to obiekt jednotorowy, dla prężnie rozwijającej się stolicy szybko stał się niewystarczający i postanowiono przebudować go na dwutorowy, bardziej odpowiedni dla ruchu pociągów na tej linii kolejowej. Imponującym osiągnięciem ówczesnych budowniczych jest to, że przęsła kratownicowe nowego mostu zbudowano obok istniejącej wówczas przeprawy na drewnianym pomoście, w międzyczasie budując nowe filary w korycie rzeki. Stary most zdemontowano, a dokładnie w jego osi na nowych podporach umieszczono nowe przęsła. Jednak wrażenie robi to, że dokonano tej sztuki w zaledwie dwa dni. Dokładnie po takim czasie wznowiono ruch pociągów na trasie, nie przerywając przy tym ruchu statków po rzece ani na minutę. Niesamowite jest to, że udało się to inżynierom niemal 120 lat temu.
Most Wyszehradzki od 2004 roku jest oficjalnym zabytkiem kultury. Wpisu tego dokonano nieco w obawie przed jego zburzeniem, gdyż planowana jest przebudowa tracącej swą przepustowość linii kolejowej, której częścią jest ten most.
Największe wrażenie robi podziwianie ze wzgórza Wyszehrad poruszających się po moście pociągów. I to tam polecam się wspiąć w poszukiwaniu interesujących widoków.