Rośliny zielne w Tatrach - zielnik tatrzański

Dla wielu miłośników natury podziwianie fauny i flory w różnych zakątkach Polski jest równie ważne jak zachwycanie się wspaniałymi górskimi widokami. I nie ma co się dziwić, gdyż wiele ze spotkanych roślin to nie tylko ciekawe okazy w skali kraju, ale również interesujące unikaty na skalę światową. 

W Tatrach rośnie blisko 1300 gatunków roślin naczyniowych, z czego przeważająca większość, bo nawet 1000 zlokalizowana jest na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Najbardziej charakterystyczną grupę stanowią oczywiście rośliny wysokogórskie. W Polsce dla 200 z nich Tatry to jedyne naturalne miejsce występowania w całym naszym kraju. Są też rośliny, których jedynym ekosystemem występowania na całym świecie są właśnie tylko Tatry. Znajduje się wśród nich: kostrzewa (Festuca aglochis), przymiotno węgierskie (Erigeron hungaricus), przywrotnik (Alchemilla) – kilkanaście endemicznych gatunków, pszonak Wahlenberga (Erysimum Wahlenbergii), warzucha tatrzańska (Cochlearia tatrae), wiechlina granitowa i wiechlina tatrzańska. Wśród roślin tatrzańskich jest też grupa roślin, których światowa populacja ograniczona jest jedynie do niektórych części Karpat (w tym m.in. do polskiej części Tatr). Są to: goździk lśniący (Dianthus nitidus), jastrun okrągłolistny (Chrysanthemum rotundifolium), konietlica karpacka (Trisetum fuscum), kostrzewa karpacka (Festuca carpatica), kostrzewa pstra (Festuca versicolor), kostrzewa tatrzańska (Festuca tatrae), macierzanka karpacka (Thymus carpaticus), macierzanka nadobna (Thymus pulcherrimus), ostrołódka karpacka (Oxytropis carpatica), ostróżka tatrzańska (Delphinuim oxysepalum), pszonak Wittmanna (Erysimum wittmannii), rzeżusznik tatrzański (Cardaminopsis neglecta), sasanka słowacka (Pulsatilla slavica), skalnica karpacka (Saxifraga carpatica), tojad mołdawski (Aconitum moldavicum), urdzik karpacki (Soldanella carpatica), wierzba alpejska (Salix kitaibeliana), wierzba wykrojona (Salix retusa), złocieniec alpejski (Tanacetum alpinum), żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa).

ROŚLINY TATRZAŃSKIE

Najbardziej znanymi tatrzańskimi gatunkami, a więc takimi, które w Polsce możemy spotkać tylko w tym regionie są:

Szarotka alpejska (Leontopodium nivale subsp. alpinum (Cass.) Greuter)

Absolutny hit jeśli chodzi o tatrzańskie rośliny. Na obszarze Polski tylko w Tatrach ma swoje naturalne stanowisko. Dziko spotykana jest bardzo rzadko. To symbol Tatr i Zakopanego. Jej wizerunek występuje na wielu ornamentach i wzorach. W formie korpusówki jest noszona na kołnierzach współczesnych mundurów jednostek podhalańskich Wojska Polskiego. 

Kwiatostan tworzą koszyczki zebrane w szczytowy baldaszkowy kwiatostan. Pod nimi występuje kilka liści tworzących okrywę podkwiatostanową (bardzo często listki te mylnie uważane są za białe płatki korony). Szarotka kwitnie w okresie lipiec-sierpień. Spotykana jest na nasłonecznionych górskich murawach, półkach skalnych, często w miejscach trudno dostępnych, wyłącznie na glebach lub skałach wapiennych. To relikt epoki lodowcowej. Szarotka ze zdjęcia została znaleziona na Nosalu. Bywa również z powodzeniem uprawiana jako roślina ozdobna w ogródkach skalnych. Na terenie Polski gatunek objęty jest ochroną gatunkową ścisłą.

 

Dzwonek Scheuchzera (Campanula scheuchzeri Vill.)

Dzwonek Scheuchzera występuje tylko w górach Europy, w Polsce spotykany jest tylko w Tatrach i Sudetach. Jest gatunkiem rzadkim, w Polsce roślinę umieszczono na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski" w grupie gatunków rzadkich, potencjalnie zagrożonych wyginięciem. 

Spotykany jest jako roślina tworząca luźne kępki od kilku do kilkunastu sztuk, o nagiej łodydze i prostych, wąskich liściach. Kwitnie na fioletowo (od jasnego po ciemny) od lipca do września. Porasta wysokogórskie hale, wilgotne szczeliny i półki skalne.

Bardzo podobnym gatunkiem do dzwonka Scheuchzera jest dzwonek drobny (Campanula cochleariifolia Lam.) oraz dzwonek wąskolistny (Campanula tatrae Borbás). Dzwonek drobny występuje w Europie, głównie w górach: w Alpach, Apeninach, Karpatach, Pirenejach, górach Półwyspu Bałkańskiego, a także w Jurze. W Polsce spotykany jest na Babiej Górze i w Tatrach, gdzie jest dość pospolity. Natomiast dzwonek wąskolistny występuje powszechnie w całych Karpatach.

 

Gnidosz okółkowy (Pedicularis verticillata L.)

To popularny w Tatrach gatunek rośliny zielnej należący do rodziny zarazowatych. Występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach. W zależności od warunków może osiągnąć wysokość 5-30 cm. Kwiatostany o purpurowej barwie wyrastają u szczytu od czerwca do sierpnia. To półpasożyt zapylany wyłącznie przez trzmiele. Porasta murawy, hale, skalne półki i szczeliny, ziołorośla. Populacje liczą zwykle od kilkudziesięciu do kilkuset osobników. Roślina górska, występuje od regla dolnego po najwyższe szczyty. W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, nie jest zagrożony. 

Goryczka śniegowa (Gentiana nivalis L.)

Występuje Ameryce Północnej i na Grenlandii, oraz w górach Europy i Azji Mniejszej. W Polsce rośnie wyłącznie w Tatrach, a liczba jej stanowisk nie przekracza 50. Kwitnie na intensywnie szafirowy kolor pomiędzy czerwcem a sierpniem. Porasta skały, żwirki, murawy i hale głównie w piętrze kosówki i piętrze alpejskim, z rzadka również w reglu górnym. Preferuje podłoże wapienne. W Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową, nie jest zagrożona.

Niezapominajka alpejska (Myosotis alpestris)

 

Niezapominajka alpejska występuje w górskich obszarach Europy i Turcji. W Polsce głównie w Tatrach, gdzie jest dość częsta. Znane jest również jedno stanowisko w Karkonoszach. Błękitne lub szafirowe (bardzo rzadko białe) kwiaty zebrane są w ciasny kwiatostan na szczycie łodygi. Kwitnie od czerwca do lipca. Rośnie głównie w piętrze kosówki i piętrze hal.

Koniczyna brunatna (Trifolium badium Schreb.)

Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Iranie i Turcji. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach, gdzie jest rośliną dość częstą. Gęste kwiatowe główki o barwie żółtej wyrastają na szczytach łodyg. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty gdy przekwitają nabierają brunatnego koloru - stąd nazwa. Porasta trawiaste zbocza, murawy i skały. W Tatrach występuje od regla dolnego po piętro alpejskie.

Przelot alpejski (Anthyllis alpestris (Schult.) Kit.)

Przelot alpejski występuje na Półwyspie Bałkańskim, w Alpach i Karpatach. W Polsce spotkać go można wyłącznie w Tatrach, gdzie jest rośliną dość pospolitą. Złocistożółte, motylkowe kwiaty wyrastają na szczycie łodygi tworząc sporej wielkości główkę. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Porasta hale, skały, upłazy i naskalne murawy od regla górnego i piętra kosówki po piętro halne. Ma lekkie właściwości trujące. 

Rogownica szerokolistna (Cerastium latifolium L.)

Gatunek wysokogórski o niewielkim zasięgu występowania. Występuje tylko w Alpach i na izolowanych stanowiskach w Karpatach i Apeninach. W Karpatach jedynym miejscem jego występowania są Tatry. W polskich Tatrach występuje głównie w rejonie Czerwonych Wierchów i to właśnie tam uwieczniono egzemplarz ze zdjęcia. Kwitnie od lipca do sierpnia tworząc niewielkie, skąpe kwiatostany o białej barwie. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii VU (narażony) objęty ochroną ścisłą. 

Skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoides)

Występuje w górach Europy. W Polsce niemal wyłącznie w Tatrach, gdzie jest rośliną pospolitą. Zdarza się ją spotkać poza Tatrami, wzdłuż potoków, gdzie jest czasami znoszona przez wodę. Rośnie w szczelinach skalnych, na półkach skalnych (jeśli jest na nich stale wilgoć), w niskiej murawie, nad potokami i źródliskami górskimi. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty mają intensywnie żółty kolor i są zwykle czerwono nakrapiane. Skupione są w niewielkie grona na szczycie łodyg. Pomiędzy płatkami kwiatowymi ma żółtozielone działki kielicha. Rośnie w większych skupiskach tworząc kobierce darniowe o wysokości do 25 cm.

Starzec kraiński (Jacobaea incana subsp. carniolica, syn. Senecio carniolicus)

Występuje we wschodniej części Alp i w Karpatach. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach. Występuje od piętra kosówki po piętro alpejskie, aż po najwyższe szczyty Tatr. Żółte kwiatostany na szczycie łodyg składają się z gęsto wyrastających, niedużych, dzwonkowatych koszyczków, zebranych w wierzchotkę. Kwitnie od lipca do sierpnia. 

Mak alpejski, mak Bursera (Papaver alpinum L.)

Rośnie dziko w wysokich partiach gór Europy. W Polsce osobniki dzikie spotkać można wyłącznie w Tatrach gdzie jest rzadki, znanych jest około 30 stanowisk, z których większość występuje w Tatrach Zachodnich w rejonie Czerwonych Wierchów i jedno na Giewoncie. W Tatrach Wysokich znane są stanowiska nad Morskim Okiem i Czarnym Stawem pod Rysami. Mak ze zdjęcia pochodzi z rejonu Czerwonych Wierchów. Występuje na stanowiskach ciepłych i słonecznych, na piargach, skałach i murawach. Tworzy kwiaty o czterech płatkach, najczęściej koloru białego, rzadziej żółtawe. Kwitnie od lipca do sierpnia. Po przekwitnięciu tworzy jajowate torebki zwane makówkami. 

INNE ROŚLINY WYSTĘPUJĄCE W TATRACH

Poza roślinami, dla których jedynym siedliskiej występowania są Tatrach, na górskich szlakach można spotkać ogromną grupę roślin, które występują mniej lub bardziej powszechnie również i na innych terenach naszego kraju. Wśród nich są:

Wierzbówka kiprzyca (Epilobium angustifolium)

W Polsce jest rośliną pospolitą zarówno na niżu, jak i w górach. Uwagę przykuwają jej wysokie, dorastające nawet 2 m łodygi zakończone u szczytu pokaźną koroną różowych kwiatów. Kwitnie od lipca do sierpnia. Często tworzy duże i niemal jednogatunkowe łany na próchniczych glebach - w Tatrach głównie na halach (np. w Dolinie Gąsienicowej) i skrajach lasów. Na łąkach i pastwiskach uznawana jest za chwast, jednak o dużej wydajności miodowej. 

Zarówno ze świeżych jak i suszonych liści w Anglii i Rosji sporządzano herbatę, która uznawana była za jedną z najlepszych na świecie. Swego czasu "Iwan czaj" stanowiła hit eksportowy carskiej Rosji.

 

Gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea)

Gółka długoostrogowa jest gatunkiem storczyka. Występuje w Europie i w Azji na obszarach o klimacie umiarkowanym. W Polsce spotykana jest na całym terenie. Jest pospolity w Karpatach i Sudetach, na niżu jest rośliną rzadką. Porasta łąki, hale górskie, zarośla, przydroża, widne lasy, ma stanowiska wśród skał, w kosodrzewinie, na trawiastych zboczach oraz w świetlistych lasach. Wytwarza podziemne bulwy, z których wyrasta prosta i gruba łodyga oraz duże, grube liście. Kwiaty wyrastają na szczycie łodygi zebrane w pojedynczy, walcowaty i bardzo gęsty kłos. Najczęściej mają kolor od lilioworożowego do fioletowopurpurowego. Kwiaty są pachnące, kwitną od maja do lipca, a zapylane są przez motyle. Do kiełkowania nasion niezbędna jest obecność w glebie pewnego gatunku grzyba, z którym nasiona tworzą symbiozę. Dopiero po kilku latach następuje ich kiełkowanie. W Polsce gatunek został objęty ścisłą ochroną gatunkową. Obydwa polskie podgatunki umieszczone zostały na polskiej czerwonej liście: podgatunek typowy otrzymał kategorię NT (bliski zagrożenia), natomiast podgatunek subsp. densiflora - kategorię EN (zagrożony). 

Nawłoć alpejska (Solidago alpestris Waldst. & Kit.)

Występuje w górach środkowej Europy, w Polsce wyłącznie w wyższych partiach Sudetów i Karpat. Jest tam dość pospolita. Kwitnie - tworząc drobne, żółte, zebrane w luźne koszyczki kwiatostany - od lipca do września. Najczęściej spotykana w zaroślach, na górskich halach, wolnych miejscach w kosodrzewinie i wilgotnych miejscach przy drogach, wśród skał i murawy. Rośnie głównie w piętrze kosówki i piętrze halnym. Dla bydła jest rośliną szkodliwą powodującą zatrucia. 

Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.)

Występuje w Europie i Azji, zawleczony i zadomowiony w Ameryce Północnej. W Polsce rośnie na zachodzie kraju, rzadko na południowym wschodzie. Roślina dość pospolita. Tworzy kępy, a w sprzyjających warunkach znaczne skupiska. Kwiaty o barwie bladoróżowej do intensywnie różowej, ma zebrane w gęsty kłos długości kilku centymetrów umiejscowiony na szczycie łodygi. Jest rośliną leczniczą, posiada właściwości ściągające, przeciwwymiotne, przeciwbiegunkowe, przeciwbakteryjne oraz wzmacniające. Rdest na zdjęciach pochodzi z okolic Czerwonych Wierchów. 

 

Rdest żyworodny (Polygonum viviparum)

Gatunek obejmuje rozległe przestrzenie Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Europie występuje w górach całego kontynentu (z wyjątkami Portugalii i Norwegii). W Polsce występuje tylko w Karpatach. Spotykany głównie na łąkach, murawach wysokogórskich, w kosówce. Tworzy białe lub różowe kwiaty zebrane w gęstym kłosie. Charakterystyczną cechą jest występowanie w dolnej części kłosa bulwkowatych romnóżek - to właśnie od nich pochodzi polska i łacińska nazwa gatunkowa. Kwitnie od lipca do września. W obszarze okołobiegunowym bogate w skrobię kłącza tego gatunku są spożywane na surowo lub gotowane. Są cierpkie i przypominają w smaku nieco migdały. 

Tojad mocny (Aconitum firmum Rchb.)

Występuje w strefie klimatu umiarkowanego Europy i Azji. W Polsce występuje w Sudetach i Karpatach: w Tatrach, na Gubałówce, na Babiej Górze i w Paśmie Policy, na Pilsku, i na Baraniej Górze. W Tatrach jest rośliną pospolitą i występuje od regla dolnego po piętro halne.. Ma grubą, sztywną łodygę pustą w środku i głęboko postrzępione dłoniaste liście. Kwiatostan znajduje się na górnej części łodygi i składa się z grona lub kilku gron o fioletowo-granatowej barwie. Kwitnie od czerwca do sierpnia, a zapylany jest wyłącznie przez trzmiele. Tojad to roślina bardzo silnie trująca, jedna z najsilniej trujących roślin w Polsce. Toksyczne właściwości ma cała roślina, a najbardziej korzenie i nasiona - początkowo działa pobudzająco, a potem paraliżująco na nerwy czuciowe i ruchowe. Podobno właśnie tojadem otruty został Arystoteles. Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Ludowa nazwa tojadu nawiązująca do jego trujących właściwości to "mordownik". Inna potoczna nazwa tojadu to Pantofelki Matki Boskiej - nawiązuje do wyglądu kwiatków. Dawniej wykorzystywany był do celów leczniczych. 

Tojad dzióbaty, Tojad pstry (Aconitum variegatum)

Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Turcji. W Polsce występuje głównie w Karpatach i Sudetach, poza nimi jeszcze na przedgórzu Sudetów, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej, na Pojezierzu Kaszubskim i Pobrzeżu Gdańskim. Występuje w zespołach ziołorośli i w lasach, szczególnie nad potokami, na obrzeżach lasów, na polanach, upłazach i ustalonych piargach. Kwitnie od czerwca do września, zapylany jest przez trzmiele. Kwiatostan znajduje się na górnej części łodygi składa się z grona bądź kilku gron o fioletowo-granatowej barwie (wyjątkowo zdarzają się białe kwiaty lub pstre). Kwiaty są na długich, odstających szypułkach. W Polsce gatunek ten objęty jest prawną ochroną gatunkową. W latach 1957–2014 znajdował się pod ochroną ścisłą, od 2014 roku podlega ochronie częściowej. Podobnie jak tojad mocny jest rośliną trującą. 

Dziewięciornik błotny (Parnassia palustris L.)

Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji i Afryce Północnej. W Polsce jest dość pospolity na całym obszarze, zarówno na niżu, jak i w górach. W Tatrach występuje aż po piętro alpejskie na mokrych i wilgotnych stanowiskach. Dziewięciornik poza prostą, nagą łodygą tworzy tylko jeden sercowaty liść u nasady i kilka liści przyziemnych. Pojedyncze białe kwiaty wyrastają na szczycie łodyg w okresie od czerwca do sierpnia. Charakterystyczne w budowie płatków jest dobrze widoczne, ciemniejsze ich użyłkowanie. Gatunek został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony). 

Kuklik górski (Geum montanum)

Kuklik górski występuje w Polsce w Sudetach i Karpatach. Porasta wysokie murawy, ziołorośla, hale i pastwiska. W górach kuklik jest pospolity od regla dolnego po piętro turni, najczęściej jednak można go spotkać w partiach wysokich, w Tatrach nawet na najwyższych szczytach. Tworzy gęste i niezbyt wysokie darnie z rozet liściowych, z pomiędzy których wyrastają pędy zakończone żółtymi, najczęściej pojedynczymi kwiatami. Kwitnie od maja do późnej jesieni. Po przekwitnięciu wykształca owoce podobne do włochatej kulki, które składają się z nasionek zakończonych długimi, czerwonawymi, owłosionymi wyrostkami. 

Zerwa kulista (Phyteuma orbiculare)

Zerwa kulista występuje w Europie. W Polsce jest to roślina dość rzadka, spotykana głównie w Karpatach, Sudetach i na rozproszonych stanowiskach w południowej Polsce – na pogórzu i w pasie wyżyn. W górach częściej, niż na niżu. Porasta górskie murawy, suche łąki i hale, na niżu świetliste lasy i zarośla. Ciemnoniebieskie, bezszypułkowe, zebrane w główkę kwiaty wyrastają pojedynczo na szczycie łodyg. Kwitnie od maja do sierpnia. W latach 1983–2014 roślina znajdowała się pod ochroną ścisłą, natomiast od 2014 roku podlega częściowej ochronie gatunkowej.

Jaskier (Ranunculus)

Zarówno w Tatrach jak i w całej Polsce spotkać można wiele odmian jaskrów, które w większości są gatunkami pospolitymi i często występującymi. Rośnie w miejscach wilgotnych, na łąkach, polach, bagnach, brzegach rzek. W zależności od gatunku kwitną od kwietnia do września, mają intensywnie żółte lub pomarańczowożółte kwiaty. Po przekwitnieniu wytwarzają owoc zbiorowy – wieloniełupkę o kulistym lub półkulistym kształcie. Z uwagi na to, że jaskry zawierają ranunkulinę to są trujące, również dla bydła (z powodu gorzkiego smaku nie są jednak przez zwierzęta jedzone). W stanie suchym, w sianie tracą właściwości trujące. 

Macierzanka karpacka (Thymus carpaticus Čelak.)

Występuje głównie w Karpatach oraz rzadko we wschodniej części Sudetów. W Polsce występuje w Tatrach, Pieninach i w Pienińskim Pasie Skałkowym. Wzdłuż dolin rzecznych schodzi także na Podtatrze. Porasta murawy, skały, nadrzeczne kamieniska, upłazy i hale. W Tatrach rośnie aż do piętra halnego, głównie jednak po górną granicę lasu. Tworzy dwa rodzaje pędów: płonne i kwiatostanowe. Na obu tworzy drobne, okrągławe i ciemnozielone listki. Na pędach kwiatowych od lipca do sierpnia wytwarza ciemnopurpurowe, zebrane w luźną główkę kwiaty. Niektóre z odmian macierzanki potocznie są nazywane tymiankiem. Z uwagi na aromatyczny zapach liści tej rośliny ma ona szerokie zastosowanie w kuchni jako przyprawa. 

Niebielistka trwała (Swertia perennis)

Niebielistka trwała występuje w Europie i Azji. W Polsce głównie w wyższych partiach Karpat i Sudetów oraz bardzo rzadko na niżu. Rośnie na brzegach potoków, na wilgotnych skałach, na torfowiskach. W Tatrach spotykana jest od regla dolnego po piętro alpejskie, głównie w piętrze kosówki i piętrze alpejskim. Kwitnie od lipca do września tworząc na szczytach grubych łodyg nieliczne i zebrane w luźne kwiatostany kwiaty. Mają one bardzo ciemny, fioletowo-stalowy kolor z podłużnymi, jaśniejszymi prążkami. Długie pręciki wyrastają naprzemiennie pomiędzy wąskimi płatkami korony. Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin posiada kategorię EN (zagrożony).

Driakiew lśniąca (Scabiosa lucida L.)

Występuje tylko w środkowej, wschodniej i południowej Europie. Roślina górska, w Polsce występująca wyłącznie w Sudetach, Tatrach, Karpatach Wschodnich i w Pieninach. Występuje na halach, naskalnych murawach, suchych stokach, szczelinach i półkach skalnych. W Tatrach dochodzi do piętra alpejskiego. Kwitnie od sierpnia do października. Kwiaty zebrane są w główkę wyrastającą na długiej szypułce na szczycie łodygi. W główce znajdują się dwa rodzaje kwiatów: większe, na zewnątrz i mniejsze, wewnątrz główki. 

Różeniec górski (Rhodiola rosea L.)

Występuje na całym obszarze wokółbiegunowym – w Ameryce Północnej, Europie, Azji. W Polsce występuje wyłącznie w Sudetach i Karpatach, tylko na terenie parków narodowych. Występuje w ziołoroślach górskich, obrzeżach piargów, nad potokami górskimi, wśród skał, na niskich murawach. Tworzy grubą łodygę i szerokie, mięsiste liście. Drobne kwiaty zebrane są na szczycie pędów w kwiatostany zwane podbaldachami. Płatki korony u różnych roślin mogą mieć różną barwę – od zielonej, poprzez żółtą do czerwonej. Po przekwitnieniu tworzy mieszek zawierający liczne ciemnobrunatne podługowato-jajowate nasiona. Jest to roślina lecznicza. Kłącze wraz z korzeniami w formie suszu do zaparzania naparu ma właściwości pobudzające (podwyższa sprawność organizmu), wzmacniające i adaptogenne (zwiększa wytrzymałość organizmu na stres i inne niekorzystne czynniki środowiska, zwiększa odporność na choroby). Bywa porównywalna w tym zakresie do słynnego korzenia żeń-szenia. Na zdjęciu roślina w okresie dojrzewania mieszków. 

Ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum Bernh)

Występuje w miejscach wilgotnych na całej półkuli północnej. Preferuje widne lasy, źródliska, brzegi potoków. W Polsce rośnie głównie w górach, w Sudetach i Karpatach (zwłaszcza w Tatrach i na Babiej Górze), na wyżynach i niżu jest spotykana znacznie rzadziej. Często spotykana w Tatrach na halach, piargach oraz wśród kosówek. Posiada charakterystyczne duże eliptyczne liście z unerwieniem podłużnym. Na terenie Polski objęta ochroną. Kwiaty ma niepozorne, żółtozielone, zebrane na szczycie łodygi w wiechę. Kwitnie od początku lipca, jednak nie wszystkie osobniki zakwitają. Nazwę rodzajową rośliny spotyka się pisaną zarówno przez "ż", jak i przez "rz" - obie formy są poprawne. Roślina objęta jest w Polsce ochroną od 1957 roku. W latach 1957–1995 znajdowała się pod ochroną częściową, następnie w latach 1995–2014 pod ochroną ścisłą, by od 2014 roku ponownie trafić pod ochronę częściową. Zagrożeniem dla niej jest zbiór kłączy tej rośliny dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego. Ze względu na łatwość zatrucia stosuje się ją tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak zatrucia ciążowe, stany nadciśnieniowe, ostre zapalenie kłębków nerkowych oraz zaburzenia oczne. Wykorzystywana jest przy zapaleniach stawów i nerwobólach, bólach stawów i nerwu trójdzielnego, jako zewnętrzny środek znieczulający. Ma też właściwości odrobaczające. Ze względu na to, że granica między dawką leczniczą a dawką śmiertelną jest niewielka, bardzo łatwo jest się nią zatruć. Istnieją przypuszczenia, że przyczyną śmierci Aleksandra Macedońskiego było przedawkowanie ciemiężycy, którą był leczony. Według wierzeń ludowych ciemiężyca wzmagała prawdomówność w osobach, którym podawano korzeń tej rośliny. Stąd łacińska nazwa tej rośliny, która pochodzi od słowa verare, czyli "mówić prawdę". 

Miłosna górska (Adenostyles alliariae)

Występuje tylko w górach środkowej, południowej i wschodniej Europy. W Polsce rośnie w wyższych górach (Karpaty z Tatrami i Sudety). Zawdzięcza swoją nazwę sercowatemu kształtowi dużych liści oraz faktowi, że rośnie w górach. Jedna z najwyższych roślin karpackich ziołorośli wysokogórskich i jedna z bardziej charakterystycznych roślin tatrzańskich. Rośnie nad potokami górskimi, w ziołoroślach, w kosówce, na halach górskich i w świetlistych miejscach w lesie. W górach, od regla dolnego aż po piętro alpejskie, z głównym obszarem występowania w piętrze kosówki. Ma duże odziomkowe liście spomiędzy których wyrastają długie łodygi. Kwiaty ma złożone, składają się z drobnych koszyczków zebranych w baldachokształtne kwiatostany w kolorze od pudrowo różowego do jasno fioletowego. Kwitnie od lipca do sierpnia.

Niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere)

Występuje w stanie dzikim w Azji, Ameryce Północnej i prawie całej Europie. W Polsce dość pospolity z wyjątkiem wyższych partii gór, gdzie występuje po piętro regla dolnego. Porasta cieniste miejsca w wilgotnych lasach liściastych i iglastych, zwykle w buczynach, łęgach i w świerkowych lasach mieszanych. Niecierpek kwitnie od lipca do sierpnia wytwarzając intensywnie cytrynowe lub złotożółte kwiaty, które wyrastają w kątach liści. W gardzieli mają delikatne, czerwone nakrapianie. 

W medycynie ludowe ziele niecierpka wykorzystywano przy kamicy nerkowej i dolegliwościach pęcherza moczowego. Stosowano je także zewnętrznie do leczenia hemoroidów, a roztarte pędy łagodzą skutki poparzenia pokrzywą i pomagają przy stłuczeniach i ranach. Barwnik zawarty w kwiatach służył do farbowania włosów na czerwono. Barwnik także z kwiatów, ale też i z liści wykorzystywano do barwienia wełny na żółto. 

Komonica zwyczajna (Lotus corniculatus)

Komonica pochodzi z obszarów Azji, Europy i Afryki Północnej, jednak rozprzestrzeniła się także w Australii i Nowej Zelandii oraz Ameryce Północnej i Południowej. W Polsce jest to gatunek pospolity w stanie dzikim na obszarze całego kraju. Rośnie na pastwiskach i łąkach, porasta rowy przydrożne. W górach występuje aż po piętro alpejskie. To cenna roślina pastewna uprawiana na paszę zieloną i susz. Wytwarza pierzaste, pięciopalczaste jajowate listki i intensywnie żółte, motylkowe kwiatki zebrane w niewielki, 3-8-kwiatowy baldaszek. Kwitnie od maja do września, czasami dwa razy do roku. Roślina po przekwitnieniu wytwarza niewielkie strąki. 

Ostrożeń głowacz (Cirsium eriophorum (L.) Scop.)

Występuje w Europie. W Polsce występuje prawie wyłącznie w Karpatach, poza nimi tylko w okolicach Przemyśla. Jest rzadki. Występuje na słonecznych łąkach i pastwiskach, stokach, w świetlistych lasach, zaroślach i na ich obrzeżach, na zrębach. W Tatrach występuje do regla górnego. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty ma zebrane w duże, kuliste koszyczki, które okryte są gęstą, siatkowatą jakby pajęczyną. Bezpośrednio pod nimi występuje kilka liści będących pośrednią formą pomiędzy liśćmi a łuskami okrywy. Kwiaty w koszyczku mają ciemnopurpurową barwę i wszystkie są rurkowate. Liście ma pierzaste, z kolcami na końcach. Nazwa głowacz pochodzi od bardzo dużych koszyczków, jakie wytwarza roślina (jak głowa na szyi). Ostrożeń głowacz umieszczony jest na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony). Ostrożeń ze zdjęcia znaleziony został w Dolinie Jaworzynki. 

Ostrożeń błotny (Cirsium palustre)

Ostrożeń błotny występuje w całej Europie oraz na Syberii Zachodniej i Wschodniej, rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tymi obszarami swojego rodzimego występowania. W Polsce to gatunek pospolity, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Rośnie na torfowiskach, wilgotnych łąkach, w zaroślach. W górach sięga po regiel dolny. Kwitnie od lipca do września. Kwiatki ma zebrane w jajowate koszyczki o pajęczynowato osnutej okrywie na szczycie łodyg.

Oset łopianowaty (Carduus personata)

Oset łopianowaty występuje w górach środkowej Europy, w Alpach, Apeninach i na Bałkanach. W Polsce spotykany jest w Karpatach i Sudetach. Sięga od regla dolnego po piętro kosodrzewiny. Rośnie na glebach wilgotnych, żyznych i bardzo żyznych, o odczynie obojętnym, w półcieniu, w lasach łęgowych i w zbiorowiskach ziołorośli nad brzegami potoków. Tworzy kwiaty zebrane w koszyczki o długości od 2 do 2,5 cm, skupione po kilka sztuk na szczycie łodyg. Kwitnie od czerwca do września.

*) Jeżeli uważasz, że jakieś rośliny zostały błędnie opisane lub zidentyfikowane proszę napisz do mnie. Nie jestem botanikiem, a wszystkie zawarte w tym artykule informacje pochodzą z ogólnodostępnych serwisów w internecie oraz własnych obserwacji.