Tatrzańskie szlaki: Kopieniec Wielki i Nosal

Jeśli poszukujesz łatwo dostępnego szczytu z pięknym widokiem, to zarówno Kopieniec Wielki jak i Nosal będą świetną propozycją. Oba znajdują się we względnym sąsiedztwie Zakopanego i na oba można się wybrać samodzielnie jak i w ramach jednej wspólnej wycieczki. Nosal wyróżnia się tym, że prowadzi przez niego niespełna 0,5 km fragment graniowy szlaku, który pozwala liznąć odrobinę górskiego trekkingu. Zarówno z jednego, jak i z drugiego szczytu rozciągają się wspaniałe tatrzańskie panoramy, a z mijanych polan doskonale prezentują się cele opisanej wycieczki.

Propozycja trasy: Toporowa Cyrhla - Polana Kopieniec - Kopieniec Wielki - Polana Olczyska - Nosalowa Przełęcz - Nosal - Tama pod Nosalem

Długość trasy: ok. 7,4 km

Czas wyprawy (sam przemarsz): ok. 3:05 h (oczywiście mowa o lecie)

Przedstawiona tutaj droga obejmuje swoim zasięgiem zarówno Kopieniec Wielki jak i Nosal - w tej właśnie kolejności. Wycieczkę można jednak dowolnie modyfikować i w przypadku złej pogody skrócić ją lub podzielić, jeżeli na przykład nie czujemy się na siłach lub towarzyszą nam małe dzieci.

Początek trasy w Toporowej Cyrhli, która prowadzi na Kopieniec jest w dość mało konkretnym miejscu. Odbija w las od Drogi Oswalda Balzera - jednak nie tego fragmentu, który wszyscy znamy z trasy nad Morskie Oko - jest to na jednym z zakrętów pomiędzy Jaszczurówką a Toporową Cyrhlą. Szlakiem czerwonym idziemy przez las do skrzyżowania szlaków - czerwony szlak prowadzi dalej do Psiej Trawki, my natomiast kontynuujemy wycieczkę za szlakiem zielonym, przez Polanę Kopieniec, Kopieniec Wielki, aż do Olczyskiej Polany. Szlak zielony ciągnie się dalej Doliną Olczyską i to tutaj mamy możliwość rezygnacji z dalszego fragmentu i podzielenie wycieczki na dwa etapy. Gdy jesteśmy zdecydowani kontynuować, to z Polany dalej kierujemy się żółtym szlakiem do Nosalowej Przełęczy, gdzie ponownie docieramy do rozwidlenia. Tutaj porzucamy nasze dotychczasowe szlakowe oznaczenia na rzecz zielonych wiodących przez Nosal i jego graniową ścieżkę, która ciągnie się aż do wyjścia przy przystanku "Murowanica" nieopodal Tamy pod Nosalem. Na sam Nosal można wybrać się niezależnie od Kopieńca jako początek lub koniec trasy wybierając właśnie Dolinę Olczyską. Moim zdaniem jednak, nawet ta dłuższa wersja jest absolutnie do pokonania dla niemal każdego i nie powinna sprawić większych problemów ani osobom starszym ani dzieciom.

KOPIENIEC WIELKI

Szlak prowadzący do Kopieńca ma swój początek w Toporowej Cyrhli, a jego przejście zajmuje około 1:10h. Aż do skrzyżowania szlaków idzie się zgodnie z czerwonymi oznaczeniami, zmieniając je tam na zielone. Droga jest stosunkowo łatwa, aż do Polany Kopieniec prowadzi pośród gęstego lasu. Podczas gorącego lata, nie jest to atut bez znaczenia - oferuje bowiem przyjemny chłód i wytchnienie od palącego na otwartej przestrzeni słońca.

Od kamiennego krzyża znajdującego się na początku Polany Kopieniec są dwie alternatywne drogi przejścia dalszego odcinka. Pierwsza wersja, trudniejsza, to ścieżka w prawo, która prowadzi przez Wielki Kopieniec. Niemal aż do osiągnięcia grani kontynuuje trekking leśną ścieżką. Natomiast druga, w lewo, jest łatwiejsza i jest trasą przez polanę. Tutaj droga poprowadzona jest na otwartej przestrzeni. Oczywiście aby osiągnąć szczyt należy wybrać pierwszą możliwość, do czego jak najbardziej zachęcam. Trasa jest nieco bardziej wymagająca, jednak zdecydowanie osiągalna dla większości piechurów.

Wielki Kopieniec składa się z dwóch skalistych wierzchołków, które znajdują się mniej więcej 200 metrów od siebie. Niegdyś na ich zboczach, podobnie jak na polanie znajdującej się u ich stóp prowadzony był wypas owiec. Gdy jednak zaprzestano działalności pasterskiej, to stoki zalesiono. Współcześnie są one całkiem nieźle zregenerowane.

Wielki Kopieniec, jako szczyt reglowy nie ma zbyt imponującej wysokości. Jednak mimo wznoszenia się zaledwie na 1328 m oferuje wspaniałe widoki na otaczające go szczyty. Doskonale widać stąd Tatry Bielskie z Hawraniem, Kołowy Szczyt, Lodowy Szczyt, Koszystą a nawet Orlą Perć oraz Tatry Zachodnie Od Kasprowego Wierchu przez Czerwone Wierchy po Kominiarski Wierch. Przy pogodnym niebie dostrzec można również te nieco bardziej odległe jak choćby Babią Górę, Pieniny, Gorce, Pilsko, a nawet Beskid Sądecki. To też dogodne miejsce widokowe na Zakopane z Gubałówką.

Widoki z Kopieńca Wielkiego, panorama z Kopieńca

POLANA KOPIENIEC

Ścieżką prowadzącą przez Wielki Kopieniec okrąża się Polanę Kopieniec, schodząc na drugą jej stronę. Choć może należałoby raczej napisać, że polanę się po prostu omija, bo wchodząc na Wielki Kopieniec przez polanę się nie idzie.

Polana, nazywana niegdyś Polaną Skupniów - od nazwiska dzierżawiących halę górali - to rozległy obszar u podnóża szczytu. Charakterystycznym jej elementem jest rząd zabytkowych, starych szałasów pasterskich znajdujących się przy szlakowej ścieżce. Dawniej, gdy polana była intensywnie użytkowana było ich znacznie więcej, dziś jest ich zaledwie kilka. W zależności od pory roku napotkać można tu odmienne widoki. Wiosną będą to krokusowe pola, latem natomiast soczyście zielone łąki, na których przy odrobinie szczęścia można oglądać pasące się zwierzęta. Prowadzony jest tu kulturowy wypas owiec.

Z Polany Kopieniec aż do Polany Olczyskiej wycieczka kontynuowana jest tym samym, zielonym szlakiem, wygodną, ubitą ścieżką, ponownie pośród leśnej gęstwiny. Przyjemny spacer trwa jakieś 0:40h.

OLCZYSKA POLANA

Olczyska Polana znajduje się mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Kopieńcem Wielkim a Nosalem. Na Polanie porzucamy szlak zielony - który ma swoją kontynuację w Dolinie Olczyskiej - na rzecz żółtego, prowadzącego do Nosalowej Przełęczy, do której dochodzimy w około 0:30h. Cały ten odcinek, poza polaną, był niegdyś porośnięty gęstym świerkowym lasem. Dzisiaj z powodu uschniętych i chorych drzew krajobraz mocno się zmienił i wygląda raczej jak wyrąbisko po wielkiej wycince.

O Polanie Olczyskiej słyszał pewnie każdy, komu o uszy obiła się historia katastrofy śmigłowca TOPR z 1994 roku. To mniej więcej tutaj spadł śmigłowiec lecący z czterema ratownikami na pokładzie, który uległ awarii. Tablica upamiętniająca ofiary katastrofy znajduje się na Symbolicznym Cmentarzu Ludzi Gór na Wiktorówkach.

Polana stanowiła centrum dawnej Hali Olczysko, należącej w XVIII wieku do górali z Białego Dunajca. Pozostałością po dawnej działalności pasterskiej są tu zaledwie trzy budynki z blisko 20-tu, które stały tu kiedyś. Ponieważ polana nie jest intensywnie eksploatowana to systematycznie zarasta. Od lat 50-tych XX wieku jej powierzchnia uległa zmniejszeniu o prawie połowę.

Mniej więcej w okolicy szałasów jest dogodne miejsce widokowe, z którego pięknie prezentuje się Kopieniec Wielki oraz inne wzniesienia reglowe: Nosal, Nieborak, Wysokie i Mały Kopieniec.

Tatrzańskie szlaki: Olczyska Polana - widok na Kopieniec Wielki

WYWIERZYSKO OLCZYSKIE

Wywierzysko Olczyskie położone jest u podnóży Skupniowego Upłazu i jest największym wywierzyskiem w całych Polskich Tatrach. Wywierzyskiem nazywane są bardzo wydajne źródła krasowe. To konkretne zasilane jest wodami spływającymi z Doliny Pańszczycy, daje ono początek Olczyskiemu Potokowi, który spływa Doliną Olczyską. Po silnych opadach, w górnej części wywierzyska, można zaobserwować strumień wody wypływający ze szczeliny skalnej i wznoszący się na kilkadziesiąt centymetrów w górę. Otwór tego wywierzyska znajduje się na linii wielkiego pęknięcia tektonicznego. Poza głównym otworem, w pobliżu znajdują się jeszcze dwa mniejsze źródła. W 1999 roku wywierzysko zostało zdemolowane przez wandali, co sprawia że w chwili obecnej wypływ następuje prawie wyłącznie z okrągłego zagłębienia wśród głazów i skał.

NOSAL

Od Nosalowej Przełęczy do podejścia pod Nosal prowadzi zielonym szlakiem wygodna śródleśna, niezbyt długa ścieżka, którą pokonujemy w około 0:20h.

Wejście na grań wytyczone jest po kilkumetrowym skalnym uskoku. Nie stanowi ono większych trudności i jest naprawdę króciutkie.

Nosal stanowi zakończenie północno-wschodniej grani Kasprowego Wierchu, którego północnym podnóżem przebiega granica między Tatrami a Rowem Podtatrzańskim. Nie jest on co prawda wysokim szczytem - przynajmniej jak na tatrzańskie możliwości - ma zaledwie 1206 m, jednak oferuje naprawdę fantastyczne widoki i piękne panoramy i to bez konieczności wspinania się w wysokie góry. Jego skalisty wierzchołek daje również możliwość poczucia jak wygląda chodzenie po skałach. Nie jest to może klasyczny szlak graniowy (w porównaniu np. z Orlą Percią) jednak mimo swej niewielkiej wybitności faktycznie prowadzi po grani. W kierunku północno-wschodnim opada ona zalesionymi zboczami do Doliny Olczyskiej, natomiast od południowo-zachodniej znajduje się naprawdę bardzo strome urwisko. To właśnie tu należy zachować szczególną ostrożność, a w deszczowe dni najlepiej nie zbliżać się do krawędzi, gdyż wysokość największych ścian dochodzi tu do 50 metrów. Wierzchołek zbudowany jest z kilku formacji skalnych, które mija się po kolei. To ich kształt stał się inspiracją do nadania nazwy, są one bowiem podobne do nosów. Choć moim skromnym zdaniem co najmniej jedna skałka przypomina raczej siedzącego psa.

Szczytowa grań zbudowana jest wyłącznie ze skał osadowych - wapieni i dolomitów. Wierzchołek porośnięty jest lasem mieszanym (z przewagą świerka, sosny i buka). Na skałkach rosną rośliny wapieniolubne, m.in. szarotka alpejska czy pierwiosnek łyszczak. Spotkać można tu również rzadkie w Polsce storczyki: dwulistnik muszy i wyblin jednolistny. Więcej o tatrzańskich roślinach, również tych z Nosala, poczytasz -> TUTAJ.

Tatrzańskie szlaki: widok na grań Nosala

Z Nosala rozpościerają się doskonałe widoki na Zakopane i Gubałówkę oraz tatrzańskie szczyty od Koszystej, przez Buczynowe Turnie, Żółtą Turnię, Granaty, Kozi Wierch, Kościelec, Świnicę, Kasprowy Wierch, Goryczkowe Czuby, Kopę Kondracką i Giewont. Natomiast w dole widać Kuźnice z dolną stacją kolejki na Kasprowy Wierch oraz Polanę Olczyską. Z uwagi na względną bliskość Zakopanego oraz walory widokowe, szczyt ten jest często wybierany do podziwiania wschodów i zachodów słońca.

Jest to szczyt znany nie tylko jako cel pieszych wycieczek, było to również popularne miejsce wśród taterników z uwagi na liczne drogi wspinaczkowe - co do których jednak TPN wydał zakaz wspinania się. Znana jest również trasa narciarska - legendarna trasa "K" - podobno najtrudniejsza spośród wszystkich tras narciarskich w Polsce - również jednak nieczynna. Niedostępna - dla turystycznego zwiedzania - jest jeszcze jedna atrakcja związana z Nosalem, mianowicie jaskinia "Dziura pod Nosalem", zlokalizowana w północno-zachodnim stoku. Po drodze mija się również nieczynną stację narciarskiego wyciągu krzesełkowego - widać go pomiędzy drzewami. Trudno więc nie odnieść wrażenia, że Nosalowi odebrano nieco z jego uroku. Wszak każdy spośród wymienionych przeze mnie elementów dodałby swoją cegiełkę podnosząc stopień fajności tego miejsca.

Sława Nosala to również strome urwisko, które zdarzało się być przyczyną wielu wypadków - w tym również śmiertelnych. Zginęło tu kilku turystów pragnących zbyt bardzo zbliżyć się do szarotek alpejskich. Dlatego po raz kolejny to napiszę, na grani trzeba zachować szczególną ostrożność i nie kusić losu głupimi pomysłami. Nosal bywa też wybierany jako atrakcyjne miejsce dla samobójców. Podobno od lat dzierży pierwsze miejsce w tym zestawieniu tuż przed Giewontem.

Droga prowadząca granią jest wygodna. Przejście tego 0,5 km odcinka zajmuje około 20 min.

Zejście z wierzchołka to raptem kilka minut drogi. Szlak prowadzi trawersem - na zmianę po kamiennych i drewnianych stopniach - w pobliże Tamy pod Nosalem. Szlak opuszcza się nieco za nią, przy potoku Bystra.

Tama pod Nosalem - zapora na potoku Bystra

PODSUMOWANIE

Opisana tu wycieczka obejmuje wejście zarówno na Kopieniec Wielki jak i Nosal. Trasę można jednak dowolnie modyfikować. Już o tym wspomniałam, ale napiszę to jeszcze raz. Chcąc skrócić spacer, można wybrać tylko jeden z opisanych szczytów. Aby wejść tylko na Kopieniec proponuję z Polany Olczyskiej kierować się dalej szlakiem zielonym przez Dolinę Olczyską do Drogi Oswalda Balzera w pobliżu kaplicy na Jaszczurówce. Jeżeli jednak interesuje was jedynie Nosal, to najkrótszy szlak wiedzie od Tamy pod Nosalem zielonym szlakiem po grani Nosala i z powrotem. Jeśli nie chcecie iść tam i z powrotem tą samą ścieżką, to trasę można wydłużyć aż do Olczyskiej Polany i wrócić Doliną Olczyską. Można oczywiście zarówno na Nosal jak i Kopieniec wejść w odwrotnym przebiegu - trudność szlaków jest do siebie bardzo zbliżona w obu kierunkach.

Jeżeli jednak pozostajemy przy takim układzie wycieczki jaki został przeze mnie opisany i w ramach jednego spaceru idziemy zarówno na Kopieniec Wielki jak i Nosal to zapewniam, że trasa jest naprawdę łatwa i przyjemna. Co prawda może nieco nadużywam słowa "spacer", gdyż pamiętać trzeba, że mimo iż technicznie szlak wymagający zbytnio nie jest, to w kilku miejscach obligować będzie nas do skupienia i zachowania odrobiny czujności. Pewnie też gdzieniegdzie doprowadzi największych nawet twardzieli do lekkiej zadyszki - ale takich fragmentów, zapewniam, nie ma wiele. W tak opisanej kolejności strome podejścia występują w zasadzie w dwóch miejscach. Jedno jest przy wejściu na Wielki Kopieniec z Polany Kopieniec. Drugie, bardziej strome napotkamy przy wejściu na grań Nosala od strony Nosalowej Przełęczy - ale jest ono naprawdę krótkie, choć z uwagi na wyślizgane skałki, można uznać za odrobinę niebezpieczne, a na pewno wymagające wzmożonej czujności. Niezbyt długie - ale jednak - zejście po kamiennych stopniach, które również są dość mocno wyślizgane, jest z grani Nosala w kierunku Tamy pod Nosalem. Tam zdecydowanie trzeba bardzo uważać, aby nie zaliczyć jakiegoś epickiego upadku. Zwłaszcza po deszczu może być tam naprawdę ślisko. Okoliczności przyrody, a więc otaczający las nie pomagają i sprawiają, że wilgoć długo utrzymuje się tu na kamieniach. Pozostałe odcinki trasy nie mają znaczących pochyleń, a i nawierzchnia jest jak na tatrzańskie możliwości naprawdę równa.

Uważam, że opisane przeze mnie szlaki można uznać za dostępne dla prawie każdego, w tym małych dzieci i osób starszych. Po drodze jest kilka dogodnych miejsc, gdzie można odpocząć, więc nawet gorsza kondycja nie powinna być wielkim problemem. Dzięki temu, że cała trasa znajduje się we względnej bliskości Zakopanego i nie jest zbyt długa, można ją pokonać jako leniwy spacer - nawet rozłożony w bardzo długim czasie. Nie ma tu wielkiego ryzyka, że przy złym przeliczeniu sił na zamiary zastanie kogoś noc w górach.

Opisana trasa nie nada się jednak na przejazd wózkiem ani inwalidzkim ani dziecięcym. Czy osoba niepełnosprawna - poruszająca się o kulach, lub mająca inne problemy z mobilnością - da sobie radę? Trudno mi ocenić. Uważam, że przejście na Polanę Kopieniec (z pominięciem Kopieńca Wielkiego) i powrót Doliną Olczyską lub tą samą trasą do Toporowej Cyrhli są jak najbardziej osiągalne. Niestety samo wejście na Kopieniec, a tym bardziej na Nosal mogą okazać się chyba zbyt trudne.

Osobom zaznajomionym w chodzeniu w porze zmierzchowej polecam wejście zwłaszcza na Nosal, celem podziwiania wschodu lub zachodu słońca - przy sprzyjającej aurze oczywiście.

Największe atuty obu szczytów to piękne, wysokogórskie panoramy i rozległe widoki we wszystkich kierunkach. Widać stąd naprawdę dużo, a przy pięknej pogodzie widać też daleko. Zdecydowanie trzeba przyznać, że stosunek fantastycznej scenerii i krajobrazów jakie można podziwiać z góry do trudności zdobycia szczytów są zdecydowanie na plus i warto pokusić się o ten wysiłek.

Dobrze też wiedzieć, że Polana Kopieniec to doskonała krokusowa alternatywa dla Doliny Chochołowskiej. Wiosną, gdy kwiaty te są hitem górskich wycieczek, znacznie przyjemniej jest spacerować u podnóża Kopieńca, turystów jest tu bowiem zdecydowanie mniej niż w Dolinie Chochołowskiej lub na Rusinowej Polanie, a odczucia estetyczne równie spektakularne.

Pokonanie tak zaplanowanej trasy zajęło mi około 5:30h (wyjście 11:45, powrót 17:15), z kilkoma przystankami po drodze. Pierwsza znacząca pauza była na Kopieńcu Wielkim (1:00h), kolejne już zdecydowanie krótsze przy Wywierzysku Olczyskim (0:10h) i na Nosalu (0:25h). Samego marszu było więc około 3:55h. Tempo było zdecydowanie spacerowe, z - tradycyjnie u mnie - dużą ilością photostopów i przystanków na podziwianie widoków oraz otaczającej fauny i flory. Wycieczkę polecam jako idealną propozycję dla rozpoczynających swoją zabawę z Tatrami oraz rodzin z dziećmi.

Stopień trudności

Technicznie: łatwy, ~~średni, trudny, bardzo trudny~~

Kondycyjnie: ~~spacerowy~~, średni, ~~wymagający, ekstremalny~~

Ekspozycja: ~~brak,~~ niewielka, ~~średnia, znaczna~~ (na szczycie strome urwisko)

Ułatwienia: brak, ~~inne~~