Porady i ciekawostki: Co warto wiedzieć o Turcji?

Porady i ciekawostki, czyli co warto wiedzieć o Turcji. 

Stolica kraju: Ankara

Być może dla części z Was będzie to zaskoczenie, ale nie, Stambuł ani Istambuł nie jest stolicą Turcji. Fakt, Ankara jest stolicą dopiero od czasu powstania Republiki Tureckiej w 1923 roku. Fakt, wcześniej przez ponad 1500 lat to właśnie Stambuł był stolicą Imperium Bizantyjskiego oraz Imperium Osmańskiego. Fakt, to Stambuł jest największym miastem w Turcji. 

Stambuł czy Istambuł?

Po Turecku o mieście nad cieśniną Bosfor mówi się İstanbul. Jednak prawidłowa jego polska nazwa to Stambuł właśnie, a nie Istambuł. 

Azja czy Europa?

Jest to jedno z nielicznych państw na świecie położone na dwóch kontynentach. I pomimo tego, że jego część europejska jest stosunkowo niewielka do powierzchni całego państwa - stanowi ledwie 3% to nie można jej pominąć. O tym kraju nie można zatem jednoznacznie powiedzieć, że jest azjatyckim. 

Turcja krajem arabskim?

Jest to nieszczęśliwy i bardzo nieprawdziwy zlepek słów. Otóż pomimo tego, że Turcję uznaje się za kraj tzw. Bliskiego Wschodu, to Turków zalicza się do rasy białej indyjsko-irańskiej pochodzącej z Azji Południowo-Wschodniej, a nie tak jak Arabów do rasy białej semicko-chamickiej pochodzącej z Północnej Afryki i Bliskiego Wschodu. Według różnych statystyk Arabowie stanowią około 2-3% populacji zamieszkującej Turcję. 

Oczywiście są różne definicje tego, kogo uznać za Araba. Arab to mieszkaniec kraju arabskiego - Turcja nie jest krajem arabskim. Nie jest nawet podawany jako ten ściśle z krajem arabskim związany. Arab to człowiek mówiący po arabsku - w Turcji językiem urzędowym jest język turecki, nie arabski. Arabowie to muzułmanie - oczywiście jest to jedna z największych bzdur, gdyż wśród muzułmanów jest zaledwie około 20% arabów. Fakt, że w początkach islamu rozprzestrzeniał się on głównie wśród plemion arabskich, jednak z czasem rozsiał się niemal na całym świecie. Obecnie najwięcej wyznawców ma w Azji. 

Turcja krajem muzułmańskim?

Pomimo tego, że wśród mieszkańców Turcji aż 98% ludności to wyznawcy islamu (muzułmanie), to kraj ten jest krajem świeckim, nie islamskim (muzułmańskim). Na terenie Turcji nie obowiązuje prawo religijne (prawo szariatu), islam nie jest religią państwową, a turecka konstytucja gwarantuje każdemu obywatelowi równość i wolność religii. 

Być może większość z Was uzna to jedynie za terminologię, ale zapewniam Was, że ma to ogromne znaczenie praktyczne. W Turcji prawo nie nakazuje określonego ubioru (mam tu na myśli przede wszystkim kobiety), nie ma segregacji płciowej, a sprzedaż i spożycie alkoholu są legalne. To tak tylko dla przykładu - w krajach takich jak np. Arabia Saudyjska lub Iran właśnie prawo szariatu wprowadza ograniczenia i zakazy we wszystkich niemal sferach życia.

Jaka waluta?

W Turcji obowiązująca jednostka monetarna to lira turecka. Jedna lira turecka dzieli się na 100 kuruszy. Jej wartość jest zmienna, ale mieści się mniej więcej w granicach 1TL = 0,6-0,75 PLN.

W praktyce, w miejscowościach typowo turystycznych i kurortach nadmorskich preferowaną przez lokalnych mieszkańców walutą jest euro lub dolar - to zwykle w tych walutach są nawet podawane ceny. Co ciekawe, zwykle przelicznik w tzw. walucie twardej, jest znacznie korzystniejszy. Niekiedy można też spotkać sprzedawców, którzy chętnie przyjmą ruble. Poza jednak miejscami turystycznymi oczywiście najlepiej mieć ze sobą walutę turecką, tu mamy pewność, że zostanie ona przyjęta zawsze - zresztą jak wszędzie. 

Pomijając ulicznych sprzedawców najczęściej nie ma problemu by płacić kartą - niemniej nie należy tego uznać za regułę, gdyż ciągle w Turcji są miejsca gdzie płatności elektroniczne nie są popularne. 

Czy potrzebna jest wiza?

Tak, na wjazd to Turcji potrzebna jest wiza turystyczna. Na dzisiaj (luty 2020r.) jest to koszt 35 dolarów. Wiza jest wydawana z ważnością na 180 dni i uprawnia do wielokrotnego wjazdu na terytorium Turcji i pobytu tam łącznie przez 90 dni. Wizę można zakupić na lotnisku, ale najwygodniej zrobić to wcześniej przez internet. Na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Tureckiej: https://www.evisa.gov.tr/ można złożyć elektroniczny wniosek wizowy do wjazdu na terytorium Turcji. Od 2 marca 2020 roku wiza dla Polaków konieczna nie będzie. W celach turystycznych będzie można przebywać na terytorium Turcji na dotychczasowych zasadach, a więc łącznie 90 dni w okresie 180 dni.

Skąd w Turcji tak dużo bezpańskich kotów i psów?

Zapewne większość z Was będąc w Turcji spotkała się z tym, że na ulicach niemal na każdym kroju natknąć się można na bezpańskie koty i psy. Otóż nie do końca chodzi o to, że Turcy jakoś szczególnie o te zwierzęta nie dbają i w ogóle się nimi nie zajmują. Jest to raczej związane z tym, że teoretycznie w domu muzułmańskim, gdzie pobożny muzułmanin się modli (a przynajmniej w pokoju) nie mogą przebywać zwierzęta. W praktyce oznacza to zwykle tyle, że niewielu Turków decyduje się na posiadanie pupila w domu. Schroniska dla zwierząt też raczej średnio są zorganizowane, przez co zwierzęta te skazane na ulicę żyją tam gdzie chcą - zwykle w pobliżu sklepów, gdyż tam najłatwiej o coś do jedzenia - z pomocą zresztą przychodzą im też turyści, którzy litują się ich widokiem i je karmią. Klimat oczywiście takiemu życiu sprzyja - łagodne zimy, a wręcz ich brak sprawia, że nawet bez dachu nad głową mają się całkiem nieźle. Niestety jednak przez to, że nie mają właścicieli to opieka weterynaryjna nad nimi niemal nie istnieje. Masa z nich może więc być nosicielami rozmaitych chorób - co widać głównie po rudych kotach. Podobno jednak sytuacja ta się zmienia - przynajmniej w dużych miastach - gdyż władze miejskie wyłapują bezpańskie psy i koty, badają je, szczepią i wypuszczają. Takie "bezpieczne" osobniki można niekiedy zaobserwować na ulicach z klipsami na uszach - jest to znak, że ten pies czy kot zostały przebadane i nie stanowią zagrożenia.

Dlaczego w Turcji jest tak wiele pomników Kemala Atatürka?

Mustafa Kemal Atatürk jest uznawany za Ojca Republiki Tureckiej. To on proklamował Republikę Turcji w 1923 roku i był jej pierwszym prezydentem. Ustawianie w niemal wszystkich tureckich miastach pomników na jego cześć jest oznaką patriotyzmu i uwielbienia dla tej postaci.

 

Co warto przywieźć?

Turcja oferuje wiele ciekawych produktów i towarów. Zdecydowanie warto przywieźć ceramikę - sporo oryginalnych, lokalnych wyrobów można zakupić całkiem tanio. Wszelkiego rodzaju tekstylia, w tym ubrania są naprawdę dobrej jakości. Dla fanów sztuki kulinarnej i gotowania polecam przede wszystkim przyprawy, słodycze oraz kawę i herbatę. Zwłaszcza ta ostatnia jest chętnie przywożona przez turystów z uwagi na doskonały smak, moc i konkurencyjną cenę. Produkty z granatów: sosy, susz herbaciany, a nawet wino również mogą okazać się doskonałą pamiątką. Symbolem Turcji jest również Oko Proroka, które spotkać można niemal na każdym kroku w każdym sklepie w postaci zawieszek lub innych ozdób. Natomiast na osoby z pokaźniejszym budżetem czekają fantastycznie zaopatrzone sklepy jubilerskie oraz producenci dywanów. 

 

 

Czy i jak się targować?

Zarówno w Turcji jak i wielu innych krajach np. Bliskiego Wschodu, arabskich lub Indiach tradycja nakazuje się targować podczas zakupów. Związane jest to z tym, że handlowanie i zakupy to nie tylko zwyczajna, codzienna czynność, ale wręcz rytuał. Zresztą bardzo często na stoiskach próżno szukać cen towarów, o wszystkie trzeba zapytać sprzedawcę, a bazarów i ulicznych stoisk jest niejednokrotnie więcej niż typowych sklepów.
Podstawową zasadą udanych zakupów jest nieprzystępowanie do targowania, jeżeli nie mamy zamiaru niczego kupować. Ewentualne wycofanie się z negocjacji może zostać odebrane jako brak szacunku. Podobnie jest z wzięciem towaru do rąk i dokładnym jego oglądaniem - to również oznaka zainteresowania i wręcz deklaracja chęci zakupu.
Co zachęca sprzedawcę do obniżenia ceny? Sugestia, że gdzieś indziej widziało się produkt znacznie tańszy, zakup hurtowy, wyciągnięcie określonej (niższej niż wymagana) sumy pieniędzy lub ostentacyjne opuszczenie sklepu pod pretekstem spieszenia się gdzieś zwykle działają.
Oczywiście praktyka jest nieco inna i rzeczywistość pokazuje, że Turcy coraz częściej zaczynają się irytować, gdy kolejny już turysta podchodzi, pyta o cenę i zaczyna swoje targowanie się od obniżenia ceny towaru o połowę. Spotkałam się wręcz z bezpośrednim pytaniem nerwowego sprzedawcy: kto wam powiedział, że tak trzeba robić? Spora część handlarzy nie jest już zainteresowana obniżaniem cen, bywa, że ometkowują swoje towary i ustalają konkretną wartość produktów nawet na bazarach. Jednak również i tutaj można (zwłaszcza gdy kupuje się dużo) otrzymać atrakcyjne rabaty i bonusy. Warto jednak pamiętać o tym, że nie za każdym razem nasza chęć negocjacji ceny spotka się z aprobatą. Jeśli jednak ktoś umie i lubi "ten sport" to koniecznie trzeba próbować swoich sił.