Park Güell w Barcelonie, czyli modernizm kataloński projektu Antoniego Gaudí

Park Güell zaraz po Sagradzie Familii jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych punktów turystycznych w Barcelonie. Nie każdy jednak wie, że to co dziś jest parkiem, pierwotnie miało być luksusowym osiedlem mieszkaniowym dla bogatej hiszpańskiej burżuazji zaprojektowanym w duchu katalońskiego modernizmu. Zamierzenie jednak okazało się zbyt skomplikowane i czasochłonne tak dla pomysłodawcy jak i samego projektanta. Obaj dżentelmeni porzucili swoje śmiałe plany, a teren przejęło miasto, czyniąc z niego po latach atrakcję turystyczną godną wpisania na Listę UNESCO i jedną z najważniejszych wizytówek miasta. 

Historia

Wszystko zaczęło się na przełomie XIX i XX wieku. Antoni Gaudí był już wtedy rozpoznawalnym i uznanym, choć nie do końca rozumianym architektem, a Eusebi Güell bogatym przemysłowcem, który doceniał i wspierał sztukę Gaudiego. Obu połączyła głęboka wiara, zmysł artystyczny, przyjaźń i interesy. Owocem tej znajomości stało się kilka projektów, które Gaudí projektował, a Güell finansował. Nie inaczej było ze słynnym parkiem. Güell zamierzał w Barcelonie stworzyć katalońską wersję angielskiego miasta-ogrodu, osiedla dla bogatych mieszkańców, zbudowanego w otoczeniu zieleni. Gaudí miał ten pomysł wcielić w życie tworząc 60 trójkątnych działek na powierzchni 20 ha, zalesiając zbocze Łysej Góry. Miał je wyróżniać wspaniały widok na morze i Barcelonę poniżej. Miała to być enklawa relaksu, luksusu i współistnienia człowieka i przyrody, a jednocześnie nowoczesny sposób urbanizacji nowych terenów z dala od obszaru miasta zadymionego fabrykami. 

Prace trwały w latach 1900-1914. Okazało się jednak, że zamierzenie jest zbyt ambitne, a projekt nazbyt skomplikowany i obaj panowie porzucili swój śmiały pomysł. Kilka lat później zresztą Eusebi Güell zmarł, a teren w 1922 roku zakupiły władze miejskie i wkrótce udostępniły go publicznie dla mieszkańców. W 1969 roku Park Güell wpisano na listę narodowych dóbr kultury, a w 1984 roku razem z innymi dziełami Gaudiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Atrakcje parku

Poza zielonym, urozmaiconym gatunkowo, śródmiejskim parkiem, otoczonym kamiennym murem z siedmioma bramami, powstało ledwie pięć budynków z całego projektowanego z wielkim rozmachem osiedla. W dwóch pawilonach przy bramie wejściowej znajdują się sklep z pamiątkami oraz wystawy tematyczne Muzeum Historii Miasta Barcelony poświęcone samemu budynkowi, parkowi i miastu. Natomiast w jednym z trzech pozostałych (o bordowej elewacji), rozlokowanych wewnątrz parku, znajduje się Muzeum Gaudiego - jest to zresztą dom, w którym architekt mieszkał przez kilka lat nim przeniósł się w pobliże Sagrady Familii.

 

Pomimo tego, że spora część projektu zakończyła się na samych planach i nigdy nie powstała, to i tak to co udało się zrealizować robi ogromne wrażenie. Park jest przepełniony zielenią, pocięty systemem krętych ścieżek, mostków, ciągami schodów i różnych przejść. Dostęp do budynków tworzą drogi wsparte na wiaduktach oraz kamiennych arkadach. Zbudowane są z lokalnego kamienia, który jeszcze bardziej integruje je z krajobrazem tworząc iluzję, że np. kolumny nie są sztucznym tworem, a naturalnymi pniami drzew. 

Nie da się ukryć, że Park jest miejscem bardzo tłumnie odwiedzanym przez turystów. Natomiast schody prowadzące do głównego pawilonu Sali Kolumnowej pełniące funkcję reprezentacyjnego wejścia są jedną z najczęściej fotografowanych atrakcji. Znajdują się w nich trzy fontanny. Pierwsza ma kształt jaskini lub groty, druga medalionu z katalońską flagą, a na trzeciej umieszczono rzeźbę El Drac - (Smoka) Salamandrę - a przynajmniej stworzenie, o którym tak właśnie się mówi. Salamandra "broni" zbiornika na deszczówkę, który ulokowano za nią. 

U szczytu schodów rozciąga się imponująca Sala Kolumnowa, czyli tak zwana Sala Stu Kolumn, która jest głównym pawilonem, mającym pełnić w pierwotnych zamierzeniach rolę targu. Wbrew nazwie liczy zaledwie 86 kolumn. Poza walorami estetycznymi jest to ciekawy projekt konstrukcyjny, gdyż we wnętrzach kolumn ukryto specjalne kanały, które ułatwiają odprowadzenie deszczówki z tarasu położonego nad pawilonem. 

 

  

Taras nad Salą Kolumnową został nazwany przez architekta teatrem greckim. W rzeczywistości jest to ogromna przestrzeń mająca dziś rolę tarasu widokowego, otoczona wijącym się i bogato zdobionym gzymsem w kształcie morskiego węża, który pełni również funkcję bardzo długiej, wykładanej mozaiką ławki. Jej współprojektantem był Josep Maria Jujol - wieloletni współpracownik Gaudiego. 

 

Zarówno budynki jak i wiele innych elementów w parku ozdobionych jest katalońskim stylem mozaiki trencadis, które układa się z kolorowych kawałków potłuczonych, ceramicznych płytek. 

 

 

 

Organiczny styl architektoniczny Gaudiego trudno uznać za jednoznacznie modernistyczny lub secesyjny, gdyż przełamuje on ramy stylów klasycznych. Jest w nim wiele motywów rzeźbiarskich, zawiłych form, łuków, naturalistycznych odniesień i organicznych kształtów wyniesionych wprost z podpatrywania przyrody. Uważany jest za prekursora architektury biomorficznej, nie tylko naśladującej naturę, ale również przenikającej się z nią na wszystkich płaszczyznach. Jego projekty charakteryzuje swoboda, smukłe elementy, obłe i pozbawione prostych linii kształty, które falistymi strukturami łączą to co naturalne z tym co sztuczne. Podczas projektowania wykorzystywał swoją autorską technikę tworzenia modeli i badania działających na nie sił. Eksperymentował dzięki temu nie tylko z geometrią i rodzajem konstrukcji, ale również z materiałami. 

W projekcie Parku Güell Gaudi zawarł wiele symboli religijnych i politycznych, ale również wywodzących się z mitologii oraz szeroko pojętej filozofii lub historii. 

 

  

 

Co warto wiedzieć?

Obecnie (od 2013 roku) Park Güell podzielony jest na dwie części. Wewnętrzny, zamknięty środek, monumentalny obszar zaprojektowany przez Gaudiego, do którego zwiedzania potrzebny jest bilet wstępu, oraz otwarta otaczająca go część leśna na północnym zboczu góry Carmel, po której można spacerować bez ograniczeń. Płatna część parku dostępna jest dla odwiedzających w różnych okresach roku w różnych godzinach (od rana do wieczora). Aktualne godziny, wraz z opłatami można sprawdzić na oficjalnej stronie: https://parkguell.barcelona/en/planning-your-visit/prices-and-times. Poza płatnymi godzinami (od wieczora do wczesnego ranka), wejście na cały teren jest możliwe bez konieczności zakupu biletu, gdyż zwykle bramy pozostają otwarte. 

Istnieje możliwość zakupu biletu online, na konkretny dzień i godzinę. Aby obejrzeć najważniejsze atrakcje zwykle wystarczają około 2h. Jednak warto zarezerwować sobie pół dnia na spokojny spacer i nie ograniczać się jedynie do części wewnętrznej. 

Do Muzeum Gaudiego obowiązuje oddzielny bilet wstępu. Jeżeli ktoś zamierza zwiedzić tylko samo Muzeum to nie ma konieczności kupowania biletu do Parku. 

W pobliże Parku można dojechać metrem, autobusami miejskimi lub turystycznymi. Wszystkie mają swoje przystanki ulokowane niedaleko wzgórza. Wspinanie się na górę ułatwiają schody ruchome rozlokowane w różnych miejscach na chodnikach. 

Park jest też miejscem, w którym gniazduje wiele gatunków ptaków (w tym papug). Oglądać również można liczne kolonie fruczaków.