Florencja - kultura, sztuka i jedzenie po włosku, czyli podróż po Toskanii - cz. I

Zwiedzanie Florencji rozpoczęło moją trzecią podróż po Włoszech, która obejmowała niezwykle malowniczy region - Toskanię. Myślę, że o urokach i atrakcjach tego włoskiego miasta nikogo pewnie przekonywać nie trzeba. Ale moim zdaniem warto przypomnieć kilka ciekawych miejsc, jakie koniecznie trzeba odwiedzić oraz szereg szczególnych atrakcji godnych odnotowania. Opowieść o Florencji zostanie podzielona na dwie części, w tej pierwszej skupię się na aspektach związanych z kulturą, sztuką i sztuką kulinarną, a w drugiej części tych związanych z architekturą i zabytkami.

Florencja wita podróżnych dworcem kolejowym Firenze Santa Maria Novella. Pomimo tego, że jest to jedna z największych stacji kolejowych we Włoszech, to całkiem łatwo można się poruszać w jej obrębie. To co może zdziwić Polaków przyzwyczajonych do polskich dworców, to brak nazwy stacji na budynku dworca. To w sumie dość typowe we Włoszech i warto o tym pamiętać. Zabudowania Santa Maria Novella natomiast, to przykład włoskiego modernizmu z lat 30-tych. To surowa forma i geometryczna prostota, gdzie widok z góry (podobno) ma przypominać rózgi liktorskie, czyli symbol włoskiego faszyzmu.

 

Gdyby ktoś potrzebował, to naprzeciwko dworca dość łatwo można znaleźć informację turystyczną, a w okolicy jest kilka przystanków autobusowych skąd można się dostać w niemal każde miejsce we Florencji. Niestety dla kolekcjonerów pieczątek turystycznych nie mam dobrych wiadomości. Informacja we Florencji dysponuje zaledwie czymś takim jak na zdjęciu obok. Jak na tak duże europejskie miasto z tradycjami kulturowymi i wielki ośrodek sztuki, to nie jest to zbyt oszałamiające.

ATRAKCJE FLORENCJI

Florencja atrakcji posiada wiele. Jestem wręcz przekonana, że każdy znajdzie w tym mieście coś odpowiedniego dla siebie. Myślę, że ilość turystów odwiedzających to włoskie miasto zdecydowanie to potwierdza, a to, że wielu z nich tam wraca jest najdoskonalszą rekomendacją do podróży w tym kierunku. Ja sama, gdy tylko będę miała taką okazję również chętnie wrócę do Florencji. 

Miasto oferuje przede wszystkim swoje walory estetyczne. Nie zawiodą się więc pasjonaci kultury, sztuki, architektury, historii. Jednak poza przyjemnościami dla ducha, włoskie miasta przebogate są również w to co dla ciała. Florencja wyjątkiem tu nie jest. Mówiąc wprost, można tu naprawdę dobrze zjeść. 

KULINARIA

-> WODA <- Pisząc na temat kuchni i florenckiego jedzenia nie sposób przejść obojętnie obok czegoś, co jest w całych Włoszech powszechne niemal jak powietrze. Mam tu na myśli oczywiście wodę. Każdy wybierający się do Włoch powinien wiedzieć, że woda znajdująca się w publicznych ujęciach (kranikach, fontannach, itp.) zdecydowanie nadaje się do picia. Można spożywać ją na surowo, nie ma potrzeby jej dodatkowo filtrować lub gotować. To naprawdę dobra i czysta woda. Gorąco polecam, każdemu, nie tylko tym, którym zależy na ograniczaniu kosztów podróży. 

Jako ciekawostkę dodam nawet, że władze Florencji zastanawiają się nad wprowadzeniem w publicznych ujęciach wody pitnej, kranów z wodą gazowaną. Ma to zmniejszyć problem z jakim zmagają się wszystkie włoskie miasta, a mianowicie śmieci, w tym wypadku konkretnie plastikowe butelki. Tych odpadów jest tak wiele, że miasto nie nadąża z ich przetwarzaniem i utylizowaniem. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest więc zachęcenie mieszkańców i turystów do posiadania jednej butelki lub bidonu i wielokrotne jej napełnianie (w darmowych ujęciach), niż kosztowna utylizacja plastikowych odpadów. W restauracjach również nie spotyka się plastikowych butelek, a podawana filtrowana woda - zwykle Aqua Chiara - jest w szklanych butelkach. 

-> LODY <- Bezapelacyjnie każdy kto wybiera się do Toskanii jest zobowiązany aby co najmniej kilka razy dziennie raczyć się lokalnymi lodami. Miejscowe Gelaterie są nie tylko jednymi z najlepszych w kraju, ale i na świecie, gdyż jak wiadomo Włochy z produkcji lodów słyną na całym globie. Bez trudu znaleźć można tu lodziarnie znajdujące się w TOP 10 włoskich wytwórni lodów (rzecz jasna w pełni tradycyjnych). Rodzinne receptury i unikatowe smaki są tym co zdecydowanie je wyróżnia. Nakładane są zwykle łopatką i sprzedawane na wagę, bardzo rzadko na gałki. Cenowo, zwłaszcza jak na takie specjały, wypadają naprawdę całkiem nieźle. A w gorące dni stanowią bardzo przyjemną alternatywę dla ciepłego posiłku.

-> ALKOHOL <- Jak przystało na Włochy, również Toskania słynie z produkcji wina. Amatorom tego trunku polecam szczególnie białe, lokalne, lekkie wino, które w niemal wszystkich restauracjach serwowane jest w karafkach (podobnie jak u nas woda). Ja osobiście nie lubię, ale znawcy obecni ze mną w podróży zgodnie potwierdzili, że jest ono naprawdę smaczne. Dlatego jeżeli ktoś również nie pogardzi lampką półwytrawnego winogronowego alkoholu, to warto. 

-> PIZZA <- Kolejnym kulinarnym elementem miasta jaki warto umieścić w swoim menu jest pizza. Jest ona zupełnie inna niż ta neapolitańska na południu, zdecydowanie również inna niż ta mediolańska na północy (która jest chyba jedną z najcieńszych jakie kiedykolwiek jadłam). Ta w Toskanii zwykle jest podawana na stosunkowo grubym cieście, ze świeżymi dodatkami i dużą ilością mozzarelli. 

-> SPAGHETTI <- Daniem, które skradło moje kulinarne serce jest bez wszelkich wątpliwości makaron spaghetti z sosem ze świeżych pomidorów. To najlepsza pasta jaką kiedykolwiek jadłam w całym moim życiu. Spaghetti to jest delikatne, słodko kwaskowe, intensywnie pomidorowe, aromatyczne. Po prostu idealne. A najpiękniejszy w tym daniu jest jego wyjątkowo prosty skład. Pomidory, czosnek, oliwa, bazylia. I nic więcej nie potrzeba. Doskonałe. 

Wśród moich współtowarzyszy podróży byli również amatorzy pesto orzechowego. Jednak makaron z pomidorami bezapelacyjnie skradł moje kulinarne serce. 

-> CARBONARA <- Na koniec tych kulinarnych uniesień pokażę jeszcze coś, co mnie osobiście negatywnie zszokowało. Otóż, jako maniaczka carbonary, nie mogłam oprzeć się oczywiście temu, by zamówić porcję w jednej z restauracji. To co jednak dostałam na talerzu, było ogromnie dalekie od wyobrażenia jakie mam na temat tego dania. I nie mam tu na myśli braku śmietany, co rozumiem, bo oryginalnie to danie jej nie posiada. Oczywiście chodzi o kolorystykę potrawy i ten boczek, który zamiast pokrojony na kawałeczki i wymieszany z sosem, został podany w całości. Ogólnie całe danie mi wybitnie nie odpowiadało. Smakowało jak twarde, kilka razy odgrzewane kluski, z surową jajecznicą. Mam jednak ciągle ogromną nadzieję, że po prostu wybitnie źle trafiłam i wierzę gorąco w to, że w każdym innym lokalu otrzymałabym na talerzu coś zupełnie innego. 

SZTUKA ULICY

W mieście takim jak Florencja obok sztuki wysokiego gatunku, którą podziwiać można w muzeach, galeriach lub kościołach, znaleźć można również sztukę ulicy, która jest obecna prawie wszędzie.
Ponieważ o tej pierwszej można przeczytać w każdym przewodniku i poradniku, to ja skupię się na tej drugiej, sztuce widzianej na ulicy, sztuce za którą nie trzeba płacić biletów wstępów, czyli takiej, która dostępna jest dla każdego bez wyjątku.
Podczas wycieczek po Florencji, niemal na każdym kroku napotykaliśmy artystów ulicznych lub to co po sobie zostawili. Dla miłośników tego rodzaju twórczości miasto takie jak to jest doskonałym polem obserwacyjnym do poszukiwań czegoś ciekawego. Najfajniejsze w takiej sztuce jest jak dla mnie to, że nigdy do końca nie wiadomo gdzie można zobaczyć coś ciekawego. Trzeba chodzić i szukać. Nie jest to opisane w przewodnikach lub książkach. Trzeba samemu próbować znaleźć. Kolejny atut to oczywiście już wspomniana na początku cena. Za upajanie się taką twórczością nie trzeba nic płacić, nie ma biletów wstępów, a ulicznych artystów każdy może wspomóc zgodnie ze swoim budżetem i chęciami. Również dla miłośników fotografii jest to dobra alternatywa dla galerii i muzeów, gdyż na ulicy fotografować można do woli. Natomiast w zamkniętych ośrodkach promujących sztukę już niekoniecznie. Bardzo często można natknąć się na ograniczenia w tym zakresie. Dobrze więc mieć to na względzie i o tym pamiętać.

Wracając jednak do tematu sztuki ulicznej, to najliczniej spotykani tutaj street artowcy są godnie reprezentowani przede wszystkim przez trzech artystów:

Clet - który ożywia znaki drogowe

Exit/Enter - który maluje mini ludziki

Blub - który znane działa sztuki i postacie uzupełnia o maski nurków i morskie akcesoria

Więcej o tej trójce przeczytacie w osobnych artykułach (pod linkami), gdzie można również obejrzeć efekty ich aktywności w obszernych galeriach.

We Florencji nie brak również amatorów malowania obrazów na chodnikach lub jezdni - co uważam za jedną z ciekawszych form sztuki. Nietrwałość i ulotność powstających w ten sposób malowideł sprawia bowiem, że każde z nich jest jeszcze bardziej doceniane. Sztuka tego rodzaju jest bardzo niszowa i konceptualna, nastawiona głównie na sam proces tworzenia (podobnie jak przy wykonywaniu rzeźb z lodu lub budowli z piasku).

Licznie obecni i godnie reprezentowani są tu też rysownicy, malarze, karykaturzyści, czyli mówiąc wprost, generalnie każdy, kto ma ze sztuką cokolwiek wspólnego. Tworzą oni na ulicy i tam też sprzedają swoje dzieła. Jeżeli więc chcecie uzupełnić swoją galerię o coś interesującego, to florenckie ulice mają bardzo wiele do zaoferowania.

SZTUKA - RZEŹBA I POSĄGI

Rzeźby i posągi są elementami, których we Florencji jest naprawdę spora ilość. Począwszy od ogromnych posągów po niewielkie płaskorzeźby, kapliczki i sztukaterie na fasadach budynków. Każdego kto lubi tego rodzaju sztukę i przejawy artystycznej obecności ich twórców, gorąco zachęcam do spaceru ulicami tego włoskiego miasta. Każda z nich bowiem kryje wiele ciekawych dzieł, które warto obejrzeć.

Jednym z symboli Florencji jest Il Porcellino. To rzeźba autorstwa Pietro Tacca - czyli słynny dzik z Florencji, który jest kopią oryginalnej, antycznej, marmurowej rzeźby. To punkt obowiązkowy do zaliczenia dla każdego, kto odwiedza to miasto. Jego pysk został wytarty przez turystów wierzących w legendę, zgodnie z którą każdy kto go potrze będzie mieć zapewniony powrót do Florencji. Dzik znajduje się na florenckim targu, czyli Loggia del Mercato Nuovo. A dlaczego symbolem tego włoskiego miasta jest właśnie dzik? To hołd dla poszukiwacza trufli. Właśnie te zwierzęta były wykorzystywane do znajdowania tego czarnego złota, z którego okolice Florencji słyną do dzisiaj.

Miejscem skupiającym sporą ilość posągów florenckich jest Loggia dei Lanzi. To otwarta, stosunkowo niewielka budowla zlokalizowana przy placu della Signoria. Łuki arkad wspierają się tu na masywnych filarach, a wewnątrz znajduje się interesująca galeria rzeźb.

Przy schodach ustawiono rzeźby lwów, a w środku Perseusza z głową Meduzy Celliniego z 1554 roku, Porwanie Sabinek Giambologniniego z 1583 roku, Herkulesa i Centaura Giambologniniego z 1599 roku, Menelaosa i Patroklesa, Porwanie Poliksene Pioa Fediego z 1866 roku i sześć posągów kobiet z czasów starożytnych. Na placu jest również kopia Dawida, dłuta Michała Anioła oraz Herkules i Kakus Bandinelliego z 1527 roku. Niemal w centralnej części placu della Signoria znajduje się konny posąg Kosmy I, księcia Toskanii. To dzieło Giambologniego z 1594 roku. Inny konny posąg (na zdjęciu) znajduje się na placu Santissima Annunziata, to wykonane z brązu dzieło Giambologniego i Pietro Taccy.

  

  

Kolejna ważna rzeźba na posągowym szlaku, to kopia Dawida, Michała Anioła, która znajduje się na placu Piazzalo Michelangelo, czyli Placu Michała Anioła właśnie. Monument z brązu został ustawiony na ogromnym cokole otoczonym przez cztery figury alegoryczne - kopie tych, które Michał Anioł wykonał w Kaplicy Medyceuszy przy bazylice San Lorenzo. Plac Michała Anioła godny jest odwiedzin nie tylko z powodu górującego na jego szczycie Dawida. Z placu na wzgórzu rozpościera się przepiękny widok na całe miasto. W tej lokalizacji panorama okolicy jest wyjątkowo okazała. Jest to zresztą chyba jeden z ciekawszych punktów widokowych we Florencji. A posąg w tym miejscu sprawia naprawdę dostojne wrażenie.

Innym, równie ważnym kamiennym wizerunkiem z florenckich ulic jest marmurowy posąg Dantego Alighieri obok kościoła Santa Croce. To kolejny obowiązkowy punkt programu podczas zwiedzania miasta, gdyż jak wiadomo Dante i Florencja to niemal synonimy. Urodzony w tym mieście autor Boskiej Komedii z wieńcem wawrzynowym na głowie wygląda jakby obserwował turystów na placu św. Krzyża. Wysoki piedestał statuy przedstawiającej tego poetę zdobią heraldyczne lwy Marzocco z herbem miasta. Rzeźba ta, autorstwa Enrico Pazziego, została wzniesiona w 1865 r. z okazji sześćsetnych urodzin poety, jako hołd dla tego wielkiego florentczyka.

Spacerowanie ulicami Florencji nie pozostawia złudzeń, że Włochy to kraj dla którego religia chrześcijańska jest ważnym elementem życia. Widać to na każdym kroku, a fasady kamienic, które bardzo często skrywają niewielkie kapliczki ku czci Matki Boskiej, są tego doskonałym dowodem. Mają one formę mniejszych lub większych płaskorzeźb. Zdobią je stylizowane ramy, ornamenty i kwiaty. Zdecydowanie można je uznać za stosunkowo istotny element krajobrazu i architektoniczne urozmaicenie budowli w mieście.

  

Fasady florenckie to też inne ciekawe elementy, takie jak rzygacze, rynny, herby lub po prostu figury, a nawet inscenizacje w formie płaskorzeźb. Wszystkie one to interesujące fragmenty budowli, które zwracają uwagę przechodnia i są szczegółami skrywającymi bogatą historię miasta, z której można bardzo dużo wyczytać. 

 

 

Rzeźbione sztukaterie związane z budynkami we Florencji to również akcenty typowo użytkowe. Można dostrzec tu choćby odbojniki bram lub dzwonki do drzwi, które są nie tylko bogato zdobione i piękne, ale też całkiem praktyczne.

 

Przejawem współczesnej sztuki jaki widziałam we Florencji była inscenizacja przedstawiająca drewniane figury zwierząt, które zostały ustawione wzdłuż rzeki Arno, a wykonano je z drewna, najprawdopodobniej wyłowionego właśnie z tej rzeki. Ja widziałam takich rzeźb kilka i nie wiem ile ich właściwie jest. Nie wiem również czy to czasowa akcja czy stała wystawa. Niemniej to interesujące elementy krajobrazu. Współczesny przykład rzeźby i instalacja w jednym.

 

Ocena końcowa: 8,4 pkt.