Katedra Duomo - czyli co warto zobaczyć w Sienie

Katedra Duomo, czyli Metropolitana di Santa Maria Assunta. 

Siena, podobnie jak inne włoskie miasta, wyróżnia się ciekawą architekturą i średniowiecznym stylem. Gdzie okiem sięgnąć wyłaniają się charakterystyczne budynki z czerwonej cegły kryte ceramiczną dachówką. Jednak spomiędzy tej gęstwiny rudo-brązowych budowli wyłania się coś, co nie sposób pominąć przy zwiedzaniu tego interesującego miasta. Tym nietypowym, zdecydowanie innym od wszystkich obiektem, jest Katedra Duomo, która swoją biało-czarną kolorystyką doskonale nawiązuje do oficjalnych kolorów miasta (obecnych na fladze i herbie).

Katedra w Sienie, zwana Duomo, to Katedra Matki Bożej Wniebowziętej. Jej budowę rozpoczęto w roku 1215, a do jej głównych twórców należał Nicola Pisano i jego syn Giovanni. Duomo ma formę krzyża łacińskiego i charakteryzuje się parawanową, trójosiową fasadą. Warto dodać, że naprawdę wyjątkowo piękną. W 1339 roku rozpoczęto prace nad nową nawą, która miała przemienić istniejący kościół romański w transept (nawa poprzeczna, prostopadła do osi kościoła), jednak prac tych nigdy nie ukończono. Gdyby ten plan się powiódł, powstałaby największa chrześcijańska świątynia na świecie, jednak plany te zostały zniweczone przez epidemię dżumy w roku 1348. W nieukończonych murach nowej nawy mieści się obecnie Museo dell'Opera Metropolitana, a niedoszła fasada stanowi taras widokowy.

W skład kompleksu katedry Duomo wchodzi baptysterium (przeznaczone do wykonywania obrzędu chrztu) i kampanila (dzwonnica). Świątynia posiada również kopułę, która wznosi się z sześciokątnej podstawy z kolumnami podtrzymującymi, oraz latarnię na jej szczycie dodaną przez Gian Lorenzo Berniniego. 

Duomo jest doskonale widoczne z wielu punktów widokowych w mieście, dzięki czemu możliwe jest podziwianie świątyni w całej jej okazałości, nawet z większej odległości. Już z daleka katedra przykuwa bowiem uwagę nie tylko swoją okazałością, ale również wspomnianą kolorystyką i dzwonnicą górującą nad miastem. Choć mówiąc wprost, patrząc na nią z boku, nie zachwyca jakoś szczególnie. I trzeba przyznać, że wśród budowli z cegieł i ceramicznej dachówki wyróżnia się, ale raczej w dość abstrakcyjny sposób.

 

 

FASADA

Zbliżenie się do katedry, pozwalające na obejrzenie jej fasady z bliska, oddaje pełnię jej uroku. Głównym materiałem elewacyjnym katedry (zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz) jest biały i zielonkawo-czarny marmur ułożony w naprzemiennych pasach, z dodatkiem czerwonego marmuru na samej fasadzie. O ile więc boczne ściany katedry nie są przez to może wybitnie interesujące (przywołują na myśl raczej kartonowe pudło), o tyle sama fasada wręcz opływa w zdobienia. Przywodzi na myśl skojarzenie ze ślubnym tortem, albo szydełkowanymi serwetkami. Jednak w sumie nie jest to kiczowate, o dziwo. 

Koronkowa fasada Katedry Duomo w Sienie jest wręcz jedną z najpiękniejszych jakie kiedykolwiek widziałam. Tak dla porządku to mowa o fasadzie zachodniej, która pełni funkcję głównego wejścia do świątyni. Zbudowana została w dwóch etapach przez co widocznie łączy kilka stylów architektonicznych, od francuskiego gotyku i toskańskiej architektury romańskiej, aż po klasyczną architekturę średniowieczną. Podział na część górną i dolną jest tym bardziej dostrzegalny i wyraźny, że górne kolumny nie są kontynuacją kolumn dolnych. Ta nieliniowość mogła zresztą też spowodować słabość tego rodzaju konstrukcji, dlatego (najprawdopodobniej), dla wyeliminowania wpływu tej pionowej nieciągłości na stateczność całej fasady zastosowano otwarte kolumny boczne - okna pozwoliły skutecznie zmniejszyć ich ciężar. 

Górna część fasady jest wyraźnie bogaciej zdobiona, co zdecydowanie potwierdza jej gotycki charakter, który kontrastuje z prostą geometrią dolnej, romańskiej części fasady. Sam szczyt zdobią trzy wielkie mozaiki, które zostały wykonane w Wenecji w 1878 roku. Duża centralna mozaika, przedstawia Koronację Dziewicy i jest dziełem Luigi Mussiniego, a mniejsze, boczne, ukazują odpowiednio, Narodzenie Jezusa i Przedstawienie Maryi w Świątyni i zostały wykonane przez Alessandro Franchiego.

U dołu fasady podziwiać można trzy portale zwieńczone lunetami, skrywające wejście i wyjście z katedry - celowo wydzieliłam ich dwie różne funkcje, gdyż wejście odbywa się wrotami prawymi, wychodzi się natomiast lewymi. Obszary wokół i powyżej drzwi, a także kolumny pomiędzy portalami, są zdobione akantowymi zwojami, alegorycznymi postaciami i scenami biblijnymi. Brązowe centralne drzwi są ostatnim dodatkiem do katedry, który w nią wbudowano, zastępując nimi oryginalne drzwi drewniane. Duże drzwi, znane jako Porta della Riconoscenza, zostały oddane do użytku w 1946 r. pod koniec niemieckiej okupacji Sieny.

Ciekawostką, o jakiej nie miałam pojęcia podziwiając katedrę w trakcie odwiedzania Sieny, jest fakt, że prawie wszystkie posągi zdobiące dzisiejszą katedrę są kopiami. Oryginały przechowywane są w Crypt of the Statues w Museo dell'Opera del Duomo. Oglądając jednak Duomo na żywo nie sądzę, by wiele osób było w stanie się tego domyślić.

WNĘTRZE

Wchodząc do środka katedry nie sposób nie zauważyć ogromnej liczby czarno-białych kolumn znajdujących się we wnętrzu. Elewacja ich, podobnie jak zewnętrzne ściany katedry, została wykonana z pasów białego i zielonkawo-czarnego marmuru. Pośród pozostałych artystycznych elementów,, składających się na wnętrze katedry, sprawia to nieco kuriozalne, aczkolwiek ciekawe wrażenie estetyczne. 

Gzyms naokoło nawy głównej i prezbiterium ozdobiony został popiersiami 172 papieży, a spandrele poniżej popiersiami 36 cesarzy. Sprawia to nieco mroczne i dziwne wrażenie gdy tyle twarzy na nas spogląda. Nieco delikatności i harmonii dodają tu niebieskie sufity ozdobione złotymi gwiazdami, które mają zastępować tradycyjne freski.  

Witraże

Tym co od razu przykuło moją uwagę podczas zwiedzania wnętrza, są bardzo efektowne i kolorowe witraże. Przy czym, według mnie, najpiękniejszym z nich jest okrągłe witrażowe okno w fasadzie, które pochodzi z 1549 roku i przedstawia Ostatnią Wieczerzę - dzieło Pastorino de 'Pastoriniego. 

Kopuła

Zwiedzając katedrę i zadzierając głowę do góry nie można nie zauważyć sześciokątnej kopuły zwieńczonej złoconą latarnią Berniniego, która wygląda jak złote słońce pośrodku katedry. Również tutaj niebieskie kasetony zdobią złote gwiazdy - podobnie jak resztę sufitu katedry. Każdy, nawet najmniejszy detal nie został pozostawiony tu przypadkowi.

Ołtarz

Marmurowy ołtarz główny prezbiterium został zbudowany w 1532 r. Pod filarami prezbiterium znajduje się osiem kandelabrów w formie aniołów wykonanych przez Domenico Beccafumiego, który jest również twórcą fresków przedstawiających wizerunki świętych oraz Raj. Biorąc pod uwagę pozostałe elementy wewnątrz świątyni i fasadę, to ołtarz może wydawać się stosunkowo skromny, co pozostawia nieco niedosytu. Można bowiem odnieść wrażenie, że nie jest on aż tak majestatyczny jak mógłby być. Choć z drugiej strony może to dobrze, że nie przytłacza reszty elementów, dzięki czemu inne fragmenty katedry mają szansę wybić się na należne im miejsce. 

Posadzka

Posadzka katedry Duomo, to prawdziwe dzieło nie tylko budownictwa, ale również, a może i przede wszystkim sztuki. Składa się na nią inkrustowana marmurowa mozaika, która jest zdecydowanie jedną z najbardziej ozdobnych i okazałych tego typu we Włoszech i która pokrywa całą posadzkę katedry. Jej wykonanie trwało od XIV do XVI wieku, a udział w nim wzięło około czterdziestu artystów. Podłoga składa się z 56 paneli w różnych rozmiarach. Większość z nich ma kształt prostokątny, ale pomiędzy nimi są też sześciokąty i romby. Przedstawiają one sybille, sceny ze Starego Testamentu, alegorie i cnoty. Najstarsze sceny zostały wykonane techniką graffito, która polega na wierceniu małych otworów i drapaniu linii w marmurze, które następnie wypełniano bitumem lub mineralnym pakiem. W późniejszym okresie kolory czarnego, białego, zielonego, czerwonego i niebieskiego marmuru uzyskiwano metodą intarsji. 

Niestety dla odwiedzających turystów, posadzka przez większość czasu jest przykrywana, aby nie uległa wytarciu i zniszczeniu. Przez przeważającą część roku panele posadzki są zabezpieczone, a tylko nieliczne z nich odsłonięte (ale ogrodzone linami nie pozwalającymi wejść na nie). Posadzkę całkowicie odsłoniętą można oglądać tylko przez okres od sześciu do dziesięciu tygodni w roku (zazwyczaj jest to we wrześniu). Ja odwiedziłam Sienę w sierpniu i niestety większość posadzki była zakryta. Na poniższym fragmencie jeden z nielicznych odsłoniętych paneli przedstawiający Rzeź Niewiniątek.

Ołtarze boczne

Bezwzględnie na sporą uwagę zasługują również nawy boczne, w których umieszczono liczne ołtarze oraz małe kaplice. W wielu z nich zlokalizowano cenne działa sztuki autorstwa Donatella, Berniniego czy Michała Anioła. Nie sposób przejść koło nich obojętnie i nie poświęcić choćby odrobiny czasu na ich kontemplację, gdyż podobnie jak cała katedra zachwycają.

Biblioteka Piccolomini

Bezapelacyjnie miejscem, które zrobiło na mnie największe wrażenie jest Biblioteka Piccolomini zlokalizowana obok katedry. Znajdują się w niej cenne podświetlane książki chóralne i freski namalowane przez Umbrian Bernardino di Betto, zwane Pinturicchio, prawdopodobnie na podstawie projektów Rafaela. Efekt wizualny tych bardzo kolorowych fresków jest oszałamiający. Opowiadają one o życiu ulubionego syna Sieny, kard. Enei Silvio Piccolomini, który ostatecznie został papieżem Piusem II. Przedstawiają one dziesięć niezwykłych wydarzeń z jego życia. Sufit natomiast został pokryty malowanymi panelami o tematyce mitologicznej. Pośrodku biblioteki znajduje się słynny posąg Trzech Gracji, który jest rzymską kopią greckiego oryginału. Cała biblioteka stanowi estetycznie bardzo zwartą całość. Jej architektura, kompozycja i kolorystyka intryguje, ciekawi, a przede wszystkim zwraca uwagę. Dla samej tej biblioteki i jej wnętrza warto wrócić do tego miejsca, by zobaczyć je jeszcze raz. 

 

Ambona

Elementem, którego zabrakło podczas zwiedzania Duomo, dla pełni szczęścia, jest oktagonalna marmurowa ambona z 1265 roku, autorstwa Nicola Pisano, która jest jednocześnie najstarszym elementem wystroju katedry. Niestety w czasie, kiedy odwiedziłam Sienę, była ona odrestaurowywana i w związku z tym zakryto ją przed zwiedzającymi.

Ocena końcowa: 8,4 pkt.

Rzecz jasna podziwiać Katedrę Duomo na zewnątrz może każdy bez ograniczeń. Natomiast aby zobaczyć ją wewnątrz, należy zaopatrzyć się w bilet uprawniający do wstępu. Zakupić go można nie w samej katedrze, ale w Siena Opera della Metropolitana. 

Bilet wstępu (normalny) kosztował mnie 15 Euro, stosunkowo dużo, jednak po zwiedzeniu katedry pozostaje słuszne wrażenie, że były to dobrze wydane pieniądze.

Natomiast gdyby ktoś był zainteresowany pamiątkowym stemplem, potwierdzającym odwiedziny w Duomo, to taką pieczątkę można otrzymać wchodząc do katedry bocznym wejściem od strony dzwonnicy. Zaś pieczątki pamiątkowe ze Sieny i szpitala Santa Maria Della Scala (w którym obecnie znajduje się muzeum), można dostać w informacji turystycznej, która jest naprzeciwko Katedry Duomo.